|
O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi a. A. Safoev, E. A. Normatov, I. Ya. RajabovBog'liq Darslik Safoev ТМТ 2017 (Lotincha)Korroziyaga qarshilik.
Metall detallarni yuzalarini korrozilanishini gazlar,
suyuqliklar atmosfera ta‟siri keltirib chiqaradi. Ishlov berilgan yuza g„adir-budurligi
qancha katta bo„lsa, shunchalik korroziya kuchli bo„ladi. Yuza sifatini oshirish
korroziyaga chadamlilikni keskin oshiradi.
Qo„pol g„adir – budur yuzalarda korroziyani keltirib chiqaruvchi moddalar
chuqurcha va o„yiqchalarda o„tirib qoladi, ular metall qatlamini o„yib, yangi yuzalar
ochib korroziyani kuchayutiradi. Yuzada naklyop bo„lishi korroziyani 1,5-2 martaga
tezlashtiradi, chunki bunday yuzada mikrodarzlar ko„p bo„ladi.
Mashinasozlikda, shunigdek, mashina detallarini chidamliligi va eyilishga
turg„unligiga tegishli ko„rsatgichlar muhim ahamiyat kasb etadi. Masalan,
116
naklyorejagan detallarni charxlashga chidamliligi 30-80% ga, eyilishga turg„unligi
esa 2-3 marta ortadi va bunda naklyop tasnifi va yuza tozaligi kerakli darajada
bo„lishi kerak[10].
Mashina detallarini ishlash mudattlari va puxtaligiga metall yuza qatlamini
roliklar bilan obkatkalash, maxsus naklyop, termik va kimyoviy –termik ishlov berish
kabi jilovlovchi va mustahkamlovchi operatsiyalar sezilarli darajada ta‟sir
ko„rsatadilar. Mexanik ishlov berish usullari va tartiblarini o„zgarishi yuzani ayrim
tasniflarini o„zgartiradi va bu esa, o„z navbatida, detallarni ekspluatasion
xususiyatlarini o„zgartiradi. Shuningdek mashinalarni yuqori javobgarlikdagi
detallarni tayyorlash va ularni qayta tiklashda metall yuza qatlamini sifatini, uni
berilgan ish sharoitlarida detal va butun mashinani ishlash qobilyatiga ta‟siri hisobga
olinishi talab etiladi.
NAZORAT SAVOLLARI
1.
Yuza g„adir-budurligi deb nima ataladi
2.
Yuza to„lqinsimonligi deb nima ataladi
3.
Asos chiziq, asos uzunlik, profilning o„rta chizig„i deb nimalar ataladi
4.
Profilning o„rtacha arifmetik Ra deb nima ataladi
5.
Profil notekislarining o„nta nuqtasi bo„yicha aniqlangan balandligi R
z
deb
nima ataladi
6.
Profil notekisliklarining eng katta balandligi R
max
deb nim ataladi
7.
Profil notekisliklarining o„rtacha qadami S
m
deb nima ataladi
8.
Mahalliy profil chiqiqlarining o„rtacha qadami S deb nima ataladi
9.
Profil tayanch uzunligi
p
deb nima ataladi
10.
Profilning nisbiy tayanch uzunligi t
p
deb nim ataladi
11.
Profil kesimining sathi p deb nim ataladi
12.
Ishlov berilgan yuza sifati qanday ko„rsatkichlar bilan baxolanadi.
13.
Ishlov berilgan yuzani makro- va mikrogeometriyasi.
14.
Yuza g„adir – budurligi tushunchasini izoxlang.
15.
Yuza g„adir – budurligiga ta‟sir etuvchi omillar.
117
16.
Nechta g„adir – budurlik sinfi mavjud?
17.
Ishlov berilgan yuzani fizik-mexanik xosalarini izoxlang.
18.
Yuza sifatini eyilishiga tasiri
19.
Yuza sifatini mustahkamlikka tasiri
20.
Yuza sifatini korroziyaga tasiri
21.
Sovituvchi-moylovchi suyuqliklarniyuza sifatiga tasiri
22.
DMAD texnologik tizimini yuza g„adir-budurligiga tasiri
23.
Kesish tartiblarini yuza g„adir-budurligiga ta‟siri
|
| |
