122
i
i
i
Z
i
h
R
Z
1
1
)
(
min
qarama-qarshi yuzalarga paralell ishlov berganda (ikki tomonlama quyim):
)
(
)
(
2
2
1
1
min
i
i
i
Z
i
h
R
Z
tashqi va ichki aylanuvchi yuzalar uchun
2
2
1
1
)
(
2
2
min
i
i
i
Z
i
h
R
Z
Shu formulalar asosida alohida xollar uchun
quyumning formularini olish
mumkin, bunda bajarilayotgan ishga qarab umumiy formula tarkibidan u yoki bu
tuzuvchisi chiqarib tashlanadi.
Masalan: Teshikni tortishda yoki o„z i markazlovchi
razvertkalarda teshik
o„qining sirilishi va toyib (jilib) ketishi yo„q qilinmaydi va o„rnatish xatoligi
bo„lmaydi. Shuning
uchun formuladan
i
va
1
i
tushirib qoldiriladi:
1
)
(
2
2
min
i
Z
i
h
R
Z
Toblangan yuzaga jilvirlash yo„li bilan ishlov berilganda iloji boricha tashqi
yuzani saqlash kerak. Shuning
uchun h
i-1
ni formuladan tushirib qoldiriladi:
)
(
2
2
2
2
1
1
min
i
i
Z
i
i
R
Z
Markazsiz
jilvirlash
dastgohida
jilvirlanganda
tayyorlama
moslamaga
o„rnatilmaydi, shuning uchun o„rnatish xatoligi bo„lmaydi :
1
1
)
(
2
2
min
i
i
Z
i
h
R
Z
Superfinishlash va polirovkalashda faqat yuza g„adir-budurligi kamaytiriladi,
bunda quyum formulasi quyidagicha bo„ladi.
1
min
2
2
i
Z
i
R
Z
va xokazo. (yuqoridagi formulalar aylanuvchi yuzalar uchun berilgan).
Quyumni xisoblash formulalaridan ma‟lum bo„ladiki,
quyum avvalgi va
bajarilayotgan operatsiyalardagi xatoliklarning yig„indisidan tashqil topar ekan[8].
123
Quyumga ta‟sir qiluvchi omillarning qiymatlari texnologik ma‟lumotnomalarda
berilgan va ularning qiymati tayyorlamaning shakli va o„lchamiga, materialiga,
tayyorlamani tayyorlash usuliga va ishlov berish usuliga bog„liq.
Hisoblangan minimal quyimlar asosida maksimal
quyim quyidagi formulalar
orqali hisoblanadi:
-tashqi yuzalarga ishlov berishda :
Z
imax
= Z
imin
+TD
i-1
-TD
i
-ichki yuzalarga ishlov berishda :
2 Z
imax
= 2 Z
imin
+TD
i-1
-TD
i
bu erda; TD
i-1
va TD
i
– oldingi va bajarilayotgan operatsiyalardagi o„lcham
joizligi.
