O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

18- MODUL:
ISTIQLOL DAVRI ADABIYOTIGA 
BAG‘ISHLANGAN VIDEOKONFERENSIYA 
Elektron konferensiyalarning uch turi mavjud. Bular: 
1.
Videokonferensiya 
2.
Telekonferensiya 
3.
Audeokonferensiya 
Videokonferensiya. 
Ta’lim tizimini isloh qilishdagi asosiy 
vazifalardan 
biri 
Kadrlar 
tayorlash 
milliy 
dasturida 
ham 
ta’kidlanganidek, 
ta’lim 
tizimini 
zamonaviy 
axborot 
va 
kommunikatsiya texnologiyalari bilan ta’minlashga katta e’tibor 
qaratilgan; ta’lim tizimining barcha darajalarini to‘liq miqiyosida 
kompyuterlashtirish; 
ta’lim 
maskanlarida 
lokal 
hisoblash 
tarmoqlarini tashkil qilish va global tarmoqqa ulash va hokazo. 1998- 
yilda ishga tushirilgan Trans-Osiyo-Yevropa optik tolali magistrali 
yordamida, bizning mamlakat ham oxirgi vaqtlarda yuzaga kelgan 
axborot vaakumidan chiqishga erishdi. Bu optik tolali magistral 
jahon 
axborot 
tizimiga 
bog‘lanish 
imkonini 
yaratdi. 
Bu 
Respublikamizning shu jumladan, Markaziy Osiyoning ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishidagi muhim omillardan hisoblanadi. Ta’lim 
tizimini 
isloh 
qilishda, 
rivojlangan 
mamlakatlarning 
yirik 
univesitetlari bilan aloqani mustahkamlash kerak bo‘ladi. O‘quv 
jarayonini boshqarish va tashkil etishda ularning ish tajribalarini 
o‘rganish va bu yo‘nalishda ilg‘or texnologiyalardan foydalanish 
zarur. Bizning respublikamizda dunyoning yetakchi universitetlari 
professor-o‘qituvchilarining ma’ruzalarini eshitishni hohlovchi 
iste’dodli yoshlar juda ko‘pchilikni tashkil etadi. Bunda ularga bu 
imkoniyatni yaratib berish, yetakchi universitet va ilmiy markazlarga 
o‘qitishga, tajriba oshirishga yuborish moliyaviy jihatdan juda katta 
muammo hisoblanadi. Bunda masofadan o‘qitish tizimi muammoni 
hal qilishda katta yordam beradi va moliyaviy xarajatlarni 
kamaytiradi. Shunga ko‘ra, Respublikamizda masofaviy o‘qitishni 
videokonferensiya ko‘rinishda va boshqa metodlar yordamida 
o‘tkazishning kelajagi porloq. 1999 – 2003 yillarda Toshkent davlat 
texnika universiteti va Navoiy davlat konchilik institutida Yevropa 
ittifoqining TEMPUS-Tacis dasturi doirasida “O‘zbekistonda 
masofaviy o‘qitish” xalqaro ta’lim loyihasi muvaffaqiyatli bajarildi. 
Ushbu loyihada Yevropa ittifoqidan Gamburg-Xarburg texnika 
214

universiteti (Germaniya), Tventi univesiteti (Gollandiya) va Alborg 
univesitetlari (Daniya) ishtirok etishdi. O‘zbekiston va Yevropa 
ittifoqi davlatlari universitetlari hamkorligidagi masofaviy o‘qitish 
loyihasi quyidagi maqsad va vazifalarni bajarishni o‘z oldilariga 
qo‘ygan edi:
• Yevropa ittifoqi davlatlari universitetlarining yirik olimlari va 
mutaxassislari oliy ta’lim muammolari haqidagi ma’ruzalarini tashkil 
qilish 
• Yevropa ittifoqi universitetlari yirik olimlari va mutaxassislari 
ishtirokida 
ilmiy 
va 
texnik 
muaommolar 
haqidagi 
videokonferetsiyalarni tashkil qilish;
• Seminar darslarini o‘tkazish;
• Yig‘ilishlar va konferensiyalar o‘tkazish;
• Yangi texnologiyalar va texnik vositalarning taqdimotini va 
namoyishini o‘tkazish;
• Yevropa ittifoqi davlatlari va Respublika OO‘Yu ilmiy-tadqiqot 
muammolariga bag‘ishlangan hisobotlar va montoringlar o‘tkazish;
• Innovatsion texnik muammolarni hal qilishda birgalikda 
ishlash;
Bu loyiha doirasida quyidagi uchta yo‘nalish bo‘yicha yuqori 
malakali kadrlarni tayorlash ham ko‘zda tutilgan:
• Telematika (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari)
• O‘lchov texnikasi
• Kimyo texnologiyalari (gaz va neft mahsulotlarini qayta 
ishlash)
Bu loyihani ishga tushirish oliy ta’limni isloh qilishga 
ko‘maklashishiga yo‘naltirilgan va bu quyidagi muhim ilmiy-amaliy 
vazifalarni yechishga imkoniyat yaratib berdi:
• Ochiq ta’lim kontsepsiyasini qo‘llash va ta’lim jarayoni uchun 
zamonaviy texnologiyalarni sinash va ularni rivojlantirish;
• O‘quv jarayoniga innovatsiya texnologiyalarini qo‘llash;
• Yangi axborot va kommunikatsiya texnologiyalaridan 
foydalanilgan holda masofaviy o‘qitish tizimini takomilashtirish;
Masofadan videokonferensiya tizimini qo‘llash yordamida 
interaktiv o‘quv darslarini olib borish imkoniyati yaratildi, ya’ni 
interfaol usulda ma’ruzalarni o‘qish, seminarlar tashkil etish, 
savollarga javoblar va hokazo.
215

Interfaol forma – masofadan videokonferensiya o‘qitish tizimi, 
masofadan turib Internet yoki lokal tarmoq orqali o‘qitishdan farq 
qiladi, xuddi radiodan va televideniyadan ma’ruza o‘qish kabi. 
Masofadan videokonferensiya tizimi – matnli axborotlar almashish, 
fayllar almashish imkonini beradi. Tashqi elektron doska qo‘llashda 
o‘qituvchi doskaga yozadi va bu videokonferentsaloqa ko‘magida 
boshqa auditoriya tinglovchilariga ko‘rsatiladi. Elektron doskadan 
masofadan o‘qitish tizimi foydalanuvchilari bir xil foydalanishlari 
mumkin, ya’ni bir doskaga chizilgan rasm boshqa auditoriyadagi 
doskalarda ko‘rsatiladi. Dars olib borish jarayonida videokamera 
avtomat tarzda ma’ruza o‘qiyotgan proffessor, talaba yoki savol 
beruvchi tomonga buriladi.
Darslarni masofaviy o‘qitishning videokonferensiya tizimidan 
foydalanish alohida talablar asosida tashkil etiladi. Birinchidan, 
o‘quvchilar uchun ham o‘qituvchi uchun ham alohidagi talablar 
qo‘yiladi. Efir vaqtini tejash maqsadida, o‘qituvchi avvaldan 
o‘tadigan mavzularini taqdimot materiallar ko‘rinishida tayyorlab 
olishi talab etiladi. Masofaviy o‘qitishning videokonferensiya 
tizimida o‘qituvchi o‘zini xuddi sahnadagi aktyor kabi his etishi va 
tinglovchilar ham oldindan darsni o‘zlashtirish jarayoniga tayyor 
turishlari talab etiladi. Tinglovchilarga ma’ruza bilan oldindan 
tanishib chiqish tavsiya etiladi. Ikkinchidan, masofadan o‘qitishning 
videokonferensiya tizimi o‘rnatilgan auditoriya maxsus jihozlangan 
bo‘lishi kerak: qorong‘ulashgan xona, oval formadagi tinglovchilar 
stoli va terminal kamera qurilmasi to‘liq xonani va elektron doskani 
ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.
Masofadan o‘qitishning videokonferensiya tizimidan foydalanish 
ishtirokchilar uchun axborot almashishda qulaylik yaratadi va 
ortiqcha xarajatlarni qisqartiradi.

Download 3,18 Mb.