O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

3.4. Namoyish etuvchi dasturlar va boshqalar 
Taqdimot yaratish 
– har xil mavzuda namoyish va taqdimot 
yaratish, ularga jadval, rasm, audio, video va multimedia 
ma’lumotlarni tatbiq etish imkoniyatlariga ega bo‘lgan dastur: 
MS 
PowerPoint, Macromedia Director
va h.k. 
PowerPoint dasturini yaratish g‘oyasini Bob Gaskins Berkli 
universitetida talabalik davrida ilgari surgan. U grafik interaktiv 
materiallar asri kelayotganini tasavvur qila olgan. 1984-yilda Bob 
Gaskins Forethought bilan hamkorlik qiladi va Dennis Austin ismli 
dasturchi bilan birga Presenter dasturini yaratishdi. Bob Gaskins 
Presenter dasturi nomini PowerPoint deb o‘zartirishga qaror qiladi. 
1987- yili PowerPoint 1.0 mahsuloti oq-qora rangda foydalanila 
boshlagan. Ko‘p o‘tmay rangli Macintosh va PowerPointning yangi 
varianti paydo bo‘ladi. 1987-yilda Forethought va uning mahsuloti 
Microsoft tomonidan 14 mln. dollarga sotib olinadi. 1990-yildan 
e’tiboran PowerPoint Microsoft Officening standart dasturi qatoridan 
o‘rin oladi
1
. 
Elektron taqdimotlardan darsda namoyish va ko‘rgazmali 
material sifatida foydalanish pedagogga katta yordam beradi. O‘quv 
materialining elektron taqdimotda animatsiyalar shaklida berilishi 
ko‘rgazmalilikni oshiradi va o‘tilayotgan mavzuni tushunishni 
yengillashtiradi. Biroq buni amalga oshirish ham alohida bir 
san’atdir. 
Namoyish slaydlarini o‘quvchilarga tarqatma material sifatida 
ham berish mumkin. Slaydlarga nisbatan o‘quvchilar o‘z fikrlarini 
yozadi va bu orqali ular axborotlar bilan ishlashning quyidagi 
malakalariga ega bo‘ladilar: 
• grafik axborotlarni matn shakliga keltirish yoki teskarisi; 
• muhokama etilayotgan mavzu bo‘yicha xulosalar va savollarni 
shakllantirish; 
• o‘zining o‘quv-bilish faoliyatini rejalashtirish. 
Bunday metodika o‘qituvchiga yangi axborotlarni ko‘paytirib 
borish, o‘quvchilarning tayyorgarlik darajasi o‘zgarishi bilan ma’lum 
1
Трошина А.В. Учебное пособие по дисциплине "Информационные 
технологии в лингвистике". – СПб.: Изд-во СПбГЭУ, 2013.– 103 с. Размещено 
на http://www.allbest.ru/ 
51

bir mavzuga mo‘ljallangan slaydlarni takomillashtirib borish 
imkoniyatini beradi. 
Metodik jihatdan o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro muloqoti 
ikki turdagi ta’sirdan iborat. Birinchisi – o‘qitishning ma’lum 
bosqichida o‘quvchiga shu bosqichdagi masalani tushunishga 
yordam beruvchi yo‘naltiruvchi savollari. Ikkinchisi - masalani 
aniqlashtiruvchi fikrlar va harakatlar usulini ko‘rsatish. 
Savollar va ko‘rsatmalar soni nazariy va amaliy materiallarning 
o‘quvchi 
tomonidan 
o‘zlashtirilishi 
hamda 
malakaning 
shakllanishiga bog‘liq ravishda beriladi. 
EAT resurslarini yaratishda keng ishlatilib kelinayotgan dasturiy 
ta’minotlardan biri Ispring dasturi hisoblanadi
1
.
Odatda, taqdimotni o‘tkazishga tayyorlanish jarayonida aksariyat 
hollarda Microsoft Power Point dasturiy ta’minotidan foydalaniladi. 
Ammo bunday taqdimotlar faqat mazkur mahsulot formatidagina 
bo‘lishi 
mumkin 
(PPT, 
PPTX). 
Hozirgi 
vaqtda 
internet 
texnologiyalarining rivojlanishi va o‘z navbatida, masofali ta’lim 
turining paydo bo‘lishi natijasida taqdimot fayllarini internet 
brauzerining o‘zida onlayn ravishda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rish uchun 
flash (swf) formatida yoki HTML5 texnologiyasi asosida yaratilgan 
fayl 
bo‘lishi 
kerak. 
Hozirga 
kelib, 
PowerPoint 
dasturida 
tayyorlangan taqdimotdan flash-rolik shakllantirish imkoniyatini 
beruvchi dasturlar yaratilgan. Mahsulot ISpring deb nomlanadi va 
ISpring QuizMarker, iSpring PRO va Spring Kinetics kabi 
variantlarga ega.
1.
Pedagogik dasturiy vositalarning turlarini sanab bering. 
2.
O‘rgatuvchi dasturlarning muhim xususiyatlari nimalardan 
iborat? 
3.
Test dasturlarining qaysi jihatlari Sizda ma’qul keladi yoki 
aksincha?
4.
Mashq dasturlari qanday bo‘lishini xohlaysiz? 
5.
Virtual o‘quv muhitini shakllantiruvchi dasturlar ona tili 
ta’limi uchun zarur deb hisoblaysizmi? Nima uchun? 
6.
Matn muharrirlaridan foydalanish bo‘yicha BMKlaringizni 
baholang. 
1
http://www.ispringsolutions.com 
52

7.
Elektron jadvallarning til ta’limi uchun zaruriyatini misollar 
bilan asoslab berishga harakat qiling. 
8.
Namoyish etuvchi dasturlardan foydalana olish bo‘yicha 
BMKlaringizni baholang. 

Download 3,18 Mb.