106
Mexanik xossalarning o‘zgarishi
Mustahkamlik Oshlangan va oshlanmagan kollagenning
mustahkamlik xossalari bir xil emas. Oshlanmagan kollagenda kam
miqdorda ko‘ndalang bog‘lanishlar mavjud bo‘ladi, kollagenni
cho‘zishda, struktura elementlari yirtilib cho‘zilaveradi. Oshlashda
esa, kollagen strukturasida qo‘shimcha bog‘lanishlar hosil bo‘lib, bu
hodisa
ancha pasayadi, ya’ni kollagenning mustahkamligi
oshaveradi, bu esa tajribada tasdiqlangan.
Misol uchun ivitilgan kollagenni, shartli modul elastikligiga va
cho‘zilishiga oshlashning ta’sirini quyidagilar orqali ko‘rish
mumkin.
2-jadval
Ho‘l kollagenning shartli modul elastikligiga va yirtilish ishiga
oshlashning ta’siri
Kollagen
Shartli modul
elastiklik, kgs/mm
2
Nisbiy yirtilish ishi,
%
Oshlashgacha
50
100
Oshlangandan so‘ng
–
–
a) formaldegid bilan
59
130
b) tannidlar bilan
57
320
v) xrom tuzlari bilan
64
340
Adabiyotlarda ikkilanishlar bo‘lib, ikkilamchi o‘zgarishlar
misol bo‘la oladi. Bu ishga Zakativa
va Mixaylov ish tajribalari
aniqlik kiritdi.
Ivitilgan dermaga oshlovchi moddaning miqdorini qulay
miqdordan o‘tishi, cho‘zishda mustahkamlikni
pasayishiga olib
kelgan, bu quyidagi ma’lumotda ko‘rsatilgan.
3-jadval
