6.3. Oshlashning kollagen gidratatsiyasiga va bo‘kishiga ta’siri XIX
asrning
o‘rtalarida
rus
olimlari
ya’ni
oldingi
mualliflardan King, charm texnologiyasi bo‘yicha M.A.Kitari va
M.V.Skoblikov oshlash jarayonida suvli eritmada dermaning
holatini ko‘rsatib bergan edilar. Bu yo‘nalishda keyinchalik olib
borilgan ishlarda suvni kollagenga ta’sirini quyidagi ko‘rsatkichlar
orqali tushuntirish mumkinligi ko‘rsatildi.
– gidratatsiya;
– diffuzionli bo‘kish;
– ho‘llanish;
– kapillyarli kondensatsiya.
Oshlangan derma va kollagenning gidratatsiyasi Gidratatsiya namligi, oqsilning ionlashgan guruhlari bilan (-H,
-COO
va boshqa, ion dipol o‘zaro ta’sir orqali yoki oqsilning peptid
va gidroksil guruhlari bilan vodorod bog‘lanish orqali bog‘langan.
Oshlashda kollagen qutbli guruhlari ekranlashadi, ya’ni tashqi
ta’sirdan to‘siq qo‘yilganda, erkin holatdagi qutbli guruhlar miqdori
kamayadi, natijada, oshlangan charmning gidratlanish darajasi
kollagennikidan past bo‘ladi. Buni tajriba ko‘rsatkichlaridan bilish
mumkin va u isbotlangan. Gidratlanish darajasi dermaga joylashgan
oshlovchilar tabiatiga ham bog‘liq bo‘ladi.
Oshlangan dermaning bo‘kishi va kapillyar namlik Diffuziyali bo‘kish gidratatsion suvga o‘xshab, molekulalararo
bog‘lanish kuchi bilan joylashmasdan, balki molekulyar-kinetik
harakat natijasida joylashadi. Oshlashda oqsil struktura elementlari
orasidagi ko‘priklar soni ortadi, oraliqdagi masofa qisqaradi. Bunga
bog‘liq holda segmentlar harakati kamayadi va dermani diffuziyali
suvda bo‘kishi ham kamayadi. Dermani suvda ivib ko‘p bo‘kishi,
gidratatsiya va diffuziyali bo‘kish jarayonlari hamda derma
kapillyarlarini suv bilan to‘lganligi aniqlanadi.
111
Kapillyar nam o‘tkazuvchanlik oshlashda o‘zgaradi va u
g‘ovak hajm bilan aniqlanadi. Oshlashda gidratatsiya kam
o‘zgaradi. Diffuziyali bo‘kishni kamayishi bu oshlashning unumi
deb qaraladi.
