109
Oshlangan dermada struktura elementlari bir-biri bilan
yaqinlashadi, qutbli guruhlar esa
yaqinlashish harakatiga ega
bo‘ladi.
Oshlash jarayonida kollagenning issiqlikka chidamliligining
ta’siri
1915 yili G.G.Povarnin aniqlab aytgan ediki, dermani
oshlashdan
so‘ng
uning
haroratga
chidamliligini
oshishi,
oshlashning muhim ko‘rinishlaridandir deb.
Dermada hosil
bo‘ladigan
qo‘shimcha
ko‘ndalang
bog‘lanishlar,
pishish
haroratining oshishini ko‘rsatadi.
6-jadval
Dermani pishish haroratiga oshlashning ta’siri
Namunalar xarakteri
Pishish harorati
0
S da
pH = 5 – 8, teri to‘qimasi
60 – 68
Tannidlar bilan oshlangan charm
66 – 90
CH
2
O bilan oshlangan charm
75 – 90
Cr tuzlari bilan oshlangan charm
80 – 120
Charmni pishirishda uning maydoni 40 % gacha qisqaradi,
mustahkamligi esa yo‘qoladi.
Oshlangan dermani suvda isitib,
pishirganda o‘zgarishlar yuzaga keladi, bu o‘zgarishlar esa
Charmning mustahkamligini pasaytiradi.
7-jadval
Tajriba ko‘rsatgichlari
t
0
, S
Issiqlikda mustahkamlikning yo‘qolishi, % da
1 sutkada
2 sutkada
3 sutkada
40
50
60
70
0
12,0
20,0
87,6
0
68,2
73,0
100
0
60,7
100
–
Charmning tarkibiga oshlashda
kirgan kislota gidrotermik
mustahkamlikka kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Dermani isitishda
molekulalararo bog‘lanishlar (vodorod bog‘lanish) uziladi,
bu esa
110
kollagen molekulalar zanjirining yo‘nalishini o‘zgartiradi, ba’zi
peptid bog‘lanishlarida qisman gidrolizlanish sodir bo‘ladi. Pishish
haroratini oshirish bilan birga kuchli bog‘lanishlar
ham asta-sekin
uziladi. Suvsiz holda ham charmga issiqlik ta’sir ko‘rsatganda,
mustahkamlik pasayadi.
