107
Oshlash natijasida kollagenning deformatsiyalanishi. Oshlash
ko‘proq
kollagen qarshiligiga, qisish deformatsiyasiga ta’sir
ko‘rsatadi.
4-jadval
Derma kollagenining (ivigan) qisish deformatsiyasiga
oshlashning ta’siri
Ko‘rsatkich (R=1,2 kg/sm
2
1
min davomida)
Oshlaganga
qadar
kollagen
Oshlashdan so‘ng
kollagen
TH
CH
2
O Cr tuzi
Umumiy
deformatsiya
100
l
l
е
%
49,6
11,4
38,3
29,3
Lahzada
yo‘qoladiganga
nisbatan
deformatsiya,
%
100
0
1
43,3
62,3
84,3
90,3
Elastiklik natijasi
100
1
0
42,6
17,5
12,3
6,1
Qolgan deformatsiya
100
0
1
14,1
20,2
2,9
3,7
e – umumiy deformatsiya;
0
– yukdan bo‘shatilgandan keyingi deformatsiya;
1
– bir soatdan keyin yukdan bo‘shatilgandan keyingi deformatsiya.
Demak, oshlashda
kollagen siqilishi kamayadi, lahzada
yo‘qoladigan elastiklik deformatsiyasi oshadi.
Oshlangan kollagenning quritishdagi harakati
Oshlash teri to‘qimasini qisqarishini (tashqi kuch
ta’sirida)
kamaytiradi,
eng
muhimi,
ichki
kuchlanish
harakatida qisqarish kamayadi. Qisqarish terini quritishda namlik
bug‘lanishi bilan kapillyar bosim ta’siri ostida vujudga keladi.
Kapillyar bosim kuchi ta’sirida
kollagen struktura karkasi
deformatsiyalanadi va struktura elementlari bir-biriga yaqinlashadi,
siqilish, qisqarish hosil bo‘ladi.
Qisqarishni kamaytirish uchun kollagenni suvsizlantiradigan
moddalar bilan ishlov berish kerak. Bu esa,
karkas qarshiligini
108
oshirish bilan amalga oshiriladi. Suvli dermani quritish jarayonida
ma’lum hajm hosil bo‘ladi va bu hajmni "hajmni shakllanishi" deb
belgilaymiz. Buni miqdoran
baholash maqsadida quyidagi
ko‘rsatkich-lardan foydalanamiz:
1. Taxminiy solishtirma og‘irlik.
2. Dermani shakllantirish hajmi koeffitsienti,
%
100
'
.
derma
l
ho
dast
derma
quruq
ш
V
V
V
bu erda:
V
sh
–dermaning shakllanish hajmi, %
V
quruq derma
– quritilgan
dermaning hajmi, sm
3
V
dast.ho‘l derma
– dermaning ho‘l holatdagi
hajmi, sm
3
3.
Hajmiy chiqish V
R
(100 kg kollagenga teng hajm) tushuniladi.
4. Charmning g‘ovakligi.
Turli xil oshlovchilar bilan oshlangan dermaning yuqorida
ko‘rsatilgan
ko‘rsatkichlarini
o‘zgarishi
quyidagi
jadvalda
keltiriladi.
Jadvaldan ko‘rinib
turibdiki, tannidlar ko‘proq shakllantirish
qobiliyatiga ega ekan.
Oshlangan kollagendan nam chiqib ketish jarayonida qisqarish
kuchi
kamayadi, lekin butunlay yo‘q bo‘lib ketmaydi. Quritish
jarayonida kollagen struktura elementlari bir-biri bilan bog‘lansa,
ular yopishmaydi. Bu esa oshlash unumining muhim ko‘rinishidir.
5-jadval
