4.13. Metallarni bosim bilan ishlash oldidan qizdirish va qizdirish qurilmalari Metallar ma’lum temperaturagacha qizdirilganda sovuqligiga
nisbatan deformatsiyalanishga qarshiligi 10-15 marta kamayadi.
Binobarin, metallarni bosim bilan ishlashdan oldin qizdirishdan asosiy
maqsad uning plastikligini oshirishdir. Bu esa zagotovkani kichikroq
kuchlar ta’sirida, kamroq ish sarf qilib, shaklini talab etilguncha
o’zgartirishga imkon beradi. Ma’lumki, po’latning suyuqlana
boshlanishi 50-100 °C temperaturadan pastroqda esa o’ta qizish zonasi
yotadi. O’ta qizigan po’latning zarbiy qovushoqligi 5-20 % pasayadi.
Akademik S.I.Gubkinning ko’rsatishicha, metallarni bosim bilan
ishlash oldida qizdirilishda ularning mo’rt bo’lib qolishining oldini
olish
uchun
qizdirish
temperaturasini
absolut
suyuqlanish
temperaturasining 0,70-0,95 qiymati oralig’ida begilash kerak.
Termik ishlov berish. Mashinasozlikda
po’lat
va
cho’yanlardan,
shuningdek,
rangli
metall
qotishmalaridan
tayyorlanadigan ko’pgina detallar va keskichlarning fizik-mexanik va
texnologik
xossalarini
yaxshilash
bilan
ekspluatatsion
ko’rsatkichlarini oshirish maqsadida ularga termik ishlov beriladi.
Metall va uning qotishmalariga termik ishlov berish uchun ularni
ma’lum temperaturagacha qizdirib, shu temperaturada ma’lum vaqt
saqlab turilgandan keyin har xil tezlikda sovitiladi. Bu ishlov berishda
zagotovkalarning kimyoviy tarkibi o’zgarmay, strukturasi o’zgarishi
hisobigagina xossalari o’zgaradi.
4.14. Materiallarni termik ishlashda foydalaniladigan pechlar va boshqa anjomlar Ma’lumki, metallarga termik ishlov berishda qizdirgich pechlar
va ulardagi temperaturani kuzatuvchi priborlardan, sovitgichli idishlar
va xilma-xil qisqichlardan foydalaniladi. Qizdirgich pechlar turli
konstruksiyali bo’lib, ularning shakli va o’lchami termik ishlanadigan
buyumlar shakli va o’lchamiga, pechga kiritish usuliga, issiqlik
59
manbaiga va boshqa ko’rsatkichlariga ko’ra ajraladi. Pechlarni
issiqlikning buyumga ta’siriga ko’ra alangali, mufelli turlari bor.