O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti elektr stansiyalari va

23 
Havo bilan sovitish 
Havo bilan sovitishning ikki tizimi: oqimli va berk tizimi mavjud. 
Oqimli sovitish tizimidan kamdan-kam va faqat quvvati 2 MVA gacha 
bo‘lgan turbogeneratorlarda, shuningdek quvvati 4 MVA gacha bo‘lgan 
gidrogeneratorlarda qo‘llaniladi. Bunda generator orqali mashina zalidagi 
havo haydaladi, u stator va rotor chulg‘amlarining izolyatsiyasini tez 
ifloslaydi, natijada generatorning xizmat 
qilish muddatini qisqartiradi. 
Berk 
sovitish 
tizimida 
ma’lum 
o‘zgarmas hajmdagi havo berk kontur 
bo‘yicha aylanadi. Bunday sovitishda 
havoning aylanishi turbogeneratorlar 
uchun sxematik ravishda 2.3 - rasmda 
ko‘rsatilgan. Havoning sovitish uchun 
trubkalari oralig’i suvning uzluksiz 
aylanib turadigan havo sovitgich 1 
xizmat qiladi. Mashinada qizigan havo 
patrubka 2 orqali qizigan havo kamerasi 
3 ga chiqadi, so‘ngra havo sovitgich va 
sovuq havo kamerasi 4 orqali o‘tib yana 
mashinaga qaytadi. Sovuq havo
mashinaga uning ichiga o‘rnatilgan 
ventilyator 5 yordamida haydaladi. Aktiv 
qismi 
uzunligi 
katta 
bo‘lgan 
generatorlarda sovuq havo mashinaning ikki tomonidan yuboriladi.
Aktiv qisming uzunligi haddan tashqari katta, havo oralig‘i esa kichik 
bo‘lgan turbogeneratorlarni sovitish samaradorligini orttirish maqsadida 
ventilyatsiyaning ko‘p oqimchali radial sistemasi qo‘llaniladi. Buning 
uchun turbogeneratorning sovitish tizimi vertikal tekisliklar 6 bilan qator 
seksiyalarga bo‘linadi. Havo har bir seksiyaga havo oralig‘i (I va III 
seksiyalarda) yoki maxsus o‘qiy kanal 7 (II seksiyada) orqali kiradi. 
Qizigan qismlarning sovituvchi havo tegadigan yuzalarining orttirish 
uchun mashinaning aktiv po‘latida ventilyatsion kanallar tizimi qilinadi. 
Qizigan havo po‘latdagi radial ventilyatsion kanallardan o‘tib, olib 
ketuvchi 
kamera 
8 
ga o‘tadi. Qo‘p oqimchali ventilyatsiya 
turbogeneratorning butun uzunligi bo‘yicha bir xil sovishini ta’minlaydi.
4.1
-rasm. Turbogeneratorning 
Havo bilan sovitishning yopiq 
tizimi 

24 
Tashqariga havoning qisman chiqishdan hosil bo‘ladigan isrofni 
to‘ldirish uchun sovuq havo kamerasiga o‘rnatilgan qo‘shaloq moy filtr 9 
orqli qo‘shimcha havo olish ko‘zda tutilgan. 
Havo bilan bilvosita sovitishninig berk tizimli gidrogeneratorlarda 
ancha keng qo‘llaniladi. Gidro-
generatorning ventilyatsiya tizimi 2.4 
– rasmda ko‘rsatilgan. 
Gidrogeneratorlarda aniq qutbli 
rotorning sovitish qutblar o‘rtasida 
oraliq borligi va rotorning sovish 
yuzasi katta bo‘lganligi hisobiga 
osonlashadi. 
Turbogeneratorning 
silliq 
rotorining 
sovishi 
ham 
samara 
beradi, chunki bunday holda u faqat 
havo bo‘shlig‘i tomonidan soviydi. 
Bu holat esa turbogeneratorlarning 
havo bilan sovitish imkoniyatini 
ancha cheklashga olib keladi.

Download 1,76 Mb.