15
Elektr energiya generatorlari- bu shunday uskunaki, mexanik
energiyaning elektr energiyasiga aylantirib beruvchi uskunadir.
Generatorlar bo‘lishi mumkin: sinxron va asinxron, bir fazali va uch
fazali o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tokka bo‘linadi.
Sinxron generatorlarning (SG) ishlash prinsipi: asosan elektromagnit
induksiyasi qonuniga asoslangan bo‘lib u quyidagicha ta'lqin qilinadi.
Magnit maydoniga o‘rnatilgan o‘tkazuvchan konturda E.Yu.K xosil
qilinib uning maydoning magnit oqimining tezligiga kontur orqali to‘g‘ri
praporsional va shunday polyar bo‘ladiki, E.Yu.K xosil bo‘lgan tok magnit
oqimiga qarama qarshi (teskari yo‘nalgan) bo‘ladi.
ye=−dF∕dt;
Turbogeneratorlar
Bizga malumki, juft pomoslar bilan chastota orasidagi va SG rotor
aylanish tezligiga bog‘lanishi
f =P×n ∕ 60;
P - juft pomoslar soni
n - SG-ni rotor aylanish tezligi [ayl ∕ min]
f - sanoat chastotasi (50 gs)
Bitta turbogenerator (TG) valni o‘ziga yana qo‘zg‘atuvchi xam
o‘rnatiladi (o‘zgarmas tok generatorlari)
TG-da issiqlikka ketadigan 4 % dan to 2 % quvvat yo‘qotilishi
bo‘lishi mumkin: stator chulg‘ami, rotor chulg‘ami,podshimniklaridagi
sirpanishlar va ventelyatsiya uchun.
Generatorlarning sovitish sistemasi
