35
holda ulashda, uninig valiga yulama katta o‘zgaruvchan miqdorda ta’sir
etib, agregatning jiddiy mexanik buzilishiga olib kelishi mumkin. Buning
oldini
olish
uchun
sinxronlanadigan
manbalarning
kuchlanish
vektorlarining burchak farqi ulash vaqtida 10-20 el. gradusdan oshmasligi
kerak.
Uchinchi holda, burchak uzluksiz o‘zgarib
turganda, kuchlanishlar
farqi
U
f
ham o‘zgaradi va uning tepish kuchlanishi deb yuritiladi. Tepish
kuchlanishi
noldan
2U
f.t
gacha
va
sinxronlash
manbalarining
kuchlanishlari chastotalari yig‘indisining yarmiga teng bo‘lgan chastota
bilan o‘zgaradi. Tepish kuchlanishning amplitudalari orqali o‘tkazilgan
o‘rovchi chiziq generator va tizim chastotalari ayirmasining yarmiga teng
chastotaga ega (2.11-rasm).
Shunday qilib, chastotalar teng bo‘lmasa, U
f
ning
yuqori qiymatida
noqulay paytda ulash xavfi har doim bo‘ladi. Bundan tashqari, chastotalar
farqi katta bo‘lsa, mashina sinxronizmga tushmasligi mumkin. Bu esa
chastotalarning ruxsat etiladigan farqining ulash paytida 0,1 % dan
oshmasligini chegaralashga majbur etadi.
Eng katta muvozanatlovchi tok burchak 180 el.grad. ga teng
bo‘lganda hosil bo‘ladi. Faraz qilaylik agar generator kuchli energotizim
(x
s
≈ 0) bilan parallel
ishlash uchun ulansa, u holda:
(6.5)
Bunda
muvozanatlovchi
tok
generatorning qisqichlaridagi uch fazali
qisqa tutashuv tokidan 2 marta katta bo‘ladi.
Bunday tok chulg‘amlarning qizishi nuqtaiy
nazaridan ham va o‘tkazgichlar orasidagi
elektrodinamik kuchlar tufayli ayniqsa
stator chulg‘amining
old qismlarida ham
xavfli
hisoblanadi.
Shunday
qilib,
uyg‘ongan
generatorning
boshqa
generatorlar bilan, aniq sinxronlash shartiga
amal qilmasdan turib, parallel ishlashga
ulash mashinaning jiddiy buzilishiga olib
kelishi mumkin.
Generator
aylanish
chastotasining
sinxron aylanish
chastotasiga yaqinla-
)
3
(
2
2
