O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti elektr stansiyalari va

33 
ishlamayotgan agregatninig birlamchi dvigateliga bug‘ yoki suv yuboriladi 
va agregat sinxron aylanish chastotasiga yaqin chastotagacha aylantiriladi. 
Generator uyg‘otilgan holda ulanadigan aniq sinxronlash usulida uni 
tarmoqqa ulash paytida quyidagi shartlar bajarilishi kerak: 
ulanayotgan 
generator 
va 
tarmoq 
kuchlanishlari 
effektiv 
qiymatlarining 
tengligi; 
generator 
va 
tarmoq 
kuchlanishlari 
chastotalarining tengligi; generator va tarmoqning bir nomdagi 
kuchlanishlari fazalarining mos kelishi. 
Aniq sinxronlashda ko‘rsatilgan shartlardan birortasiga amal 
qilinmasa, tokning birdaniga katta o‘zgarishiga olib keladi, bu esa faqat 
ulanayotgan generatorgagina 
xavfli 
bo‘lmay, 
balki 
energotizim 
ishining 
turg‘unligi uchun ham xavfli 
hisoblanadi. 
Albatta, 
hamma 
ko‘rsatilgan 
talablarning 
absolyut aniq bajarishning 
iloji yo‘q va shuning uchun 
real 
sharoitlarda 
nazorat 
qilinayotgan 
kattaliklarning 
chetga 
chiqishiga 
ruxsat 
etiladi va ularning chegarasi 
quyida ko‘rsatilgan. 
Energotizim - C ga generator - Г ni parallel ishlashga ulashning 
hususiyatlarini 6.1-rasmda ko‘rsatilgan sxema misolida ko‘rib chiqish 
mumkin. 
Aniq sinxronlashning yuqorida ko‘rsatilgan shartlari buzilsa, quyidagi 
uchta hol bo‘lishi mumkin: 
a) generator va energotizim faza kuchlanishlari U
f,s
hamda U
f,g
lar 
vektorlarining kattaligi teng emas, ammo fazalari mos keladi va vaqt 
bo‘yicha bir xil chastotada o‘zgaradi: 

lU
f,s
l ≠ lU
f,g
l; f
g 
= f
s
; 

 = (U
f,s
۸
U
f,g
) = 0;
(6.1) 
 
b) faza kuchlanishlarining vektorlari faza bo‘yicha biror burchak ga 
suriladi, ya’ni: 

 ≠ 0, ammo f
g 
= f
s
; lU
f,s
l = lU
f,g
l;
(6.2) 
а) 
б) 
6.1-rasm. Aniq sinxronlash usuli bilan 
generatorni tarmoqqa ulash:
a)-U
f,g
≠U
f,s
dagi kuchlanishlarning 
vektor diagrammasi; b)-shuning o‘zi 0 
bo‘lgandagi sxemasi
. 

34 
 
d) generatorlar har xil burchak tezligida aylanadi: 
 
f
g 
= f
s
; lU
f,s
l = lU
f,g
l. 
 (6.3) 
Birinchi ikki holda generatorning ulash paytida kuchlanishlar ayirmasi 
U
f
hosil bo‘ladi, u muvozanatlovchi tokning oqishiga sabab bo‘ladi. 
Muvozanatlovchi tok uchinchi holda ham ulash paytidayoq (agar 

≠0 
bo‘lsa) yoki ma’lum vaqtdan so‘ng, kuchlanishlar vektori ma’lum 
burchakka surilgandan keyin hosil bo‘ladi:

Download 1,76 Mb.