Kuchlanish transformatorlarni ishlatish

62 
qo‘llaniluvchi ochiq uchburchakka, yulduzchaga yoyilgan uchburchakka 
ulanish sxemalari 12.1 - rasmda keltirilgan.
Kuchlanish transformatorlari salt ishlashga yaqin bo‘lgan holatda 
ishlaydi. Ikkilamchi zanjirlarda shikastlanish sodir bo‘lgan hollarda 
ularning qisqa tutashuv toklaridan himoyalash uchun saqlagichlar yoki 
maksimal tok avtomatlari o‘rnatiladi. Saqlagichlarning quyishi yoki 
avtomatlarning ishlab ketishi signallovchi qurilmalar yordamida nazorat 
qilinadi. Xavfsizlik maqsadlarida ikkilamchi chulg‘amning bitta uchi 
albatta zaminlanadi.
Releli himoyaning ta’minlash 
uchun kuchlanish transformator-
lari bilan bir qatorda sig‘imli 
kuchlanish 
bo‘lgichlari 
ham 
qo‘llaniladi. Ular 500 va 750 kV 
kuchlanishli 
elektr 
uzatish 
liniyalarida tarqalgan. NDE-500 
tipidagi 
kuchlanish 
taqsimla-
gichning prinsipial sxemasi 4.13 - 
rasmda tasvirlangan. Kuchlanish 
kondensatorlar orasiga ularning 
sig‘imlarigi teskari proporsional 
ravishda taqsimlanadi: 
 
1
2
2
1
C
/
C
U
/
U

. 
 
Bu yerda S
1
va S
2
, U
1
va U
2
- 
mos 
holda 
kondensatlarning 
sig‘imi va ulardagi kuchlanishlar. 
Kondensatorning sig‘imi S
2
shunday 
tanlanadiki, 
undagi 
kuchlanish 12-15 kV oralig‘ida bo‘lsin. Kuchlanishning standart qiymat 
100 va 100/
3
V gacha bundan keyingi pasayishi odatdagi kuchlanish 
transformatori yordamida amalga oshiriladi. Reaktor Re yuklama oshganda 
sxemaning elektr xossalarini yaxshilaydi. To‘siq Z transformator T orqali 
yuqori chastotali toklarning o‘tishiga to‘sqinlik qiladi. Sig‘imli bo‘lgich 
NDE-500 ning transformatori T ning quvvati aniqlik sinfi 1 bo‘lganda 300 
VA ga, maksimal quvvati 1200 VA ga teng. NDE-500 va NDE-750 
qurilmalarining kondensatorlari, shuningdek, elektr uzatish liniyasining 
12.1- rasm. Kuchlanish 
transformatorlarining ulanish 
sxemalari: a)-chulg‘amlarini ochiq 
uchburchak, b)- birlamchi 
chulg‘amning neytrali 
izolyatsiyalangan holda yulduzcha, d) 
birlamchi chulg‘amning neytrali 
zaminlangan holda yulduzcha, e)- 
yulduzcha va tarqalgan uchburchak 
nusxada ulanish sxemalari. 

63 
o‘tkazgichlari orqali yuqori chastotali himoya, telemexanika, va telefon 
a’loqasi kanallarining tashkil qilish uchun ham foydalaniladi. 
35 kV va undan yuqori kuchlanish liniyalarida yuqori chastotali 
kanallar, odatda, aloqa kondensatorlari va yuqori chastotali toklarning 
podstansiyalarning shinasi orqali o‘tishini bartaraf etuvchi to‘siqlar 
yordamida hosil qilinadi. Yuqori chastotali apparatlarning aloqa 
kondensatorlariga ulash tutashma filtrlari orqali amalga oshiriladi (12.3- 
rasm). Tutashma filtrida elektr uzatish liniyasidagi kuchlanishni 
o‘chirmasdan ishlash paytida albatta zaminlovchi pichoq 4 ulangan 
bo‘lishi shart. 

Download 1,76 Mb.