62
qo‘llaniluvchi
ochiq uchburchakka, yulduzchaga yoyilgan uchburchakka
ulanish sxemalari 12.1 - rasmda keltirilgan.
Kuchlanish transformatorlari salt ishlashga yaqin bo‘lgan holatda
ishlaydi. Ikkilamchi zanjirlarda shikastlanish sodir bo‘lgan hollarda
ularning qisqa tutashuv toklaridan himoyalash
uchun saqlagichlar yoki
maksimal tok avtomatlari o‘rnatiladi. Saqlagichlarning quyishi yoki
avtomatlarning ishlab ketishi signallovchi qurilmalar yordamida nazorat
qilinadi. Xavfsizlik maqsadlarida ikkilamchi chulg‘amning bitta uchi
albatta zaminlanadi.
Releli himoyaning ta’minlash
uchun
kuchlanish transformator-
lari bilan bir qatorda
sig‘imli
kuchlanish
bo‘lgichlari
ham
qo‘llaniladi. Ular 500 va 750 kV
kuchlanishli
elektr
uzatish
liniyalarida tarqalgan. NDE-500
tipidagi
kuchlanish
taqsimla-
gichning prinsipial sxemasi 4.13 -
rasmda tasvirlangan. Kuchlanish
kondensatorlar orasiga ularning
sig‘imlarigi
teskari proporsional
ravishda taqsimlanadi:
1
2
2
1
C
/
C
U
/
U
.
Bu yerda
S
1
va
S
2
,
U
1
va
U
2
-
mos
holda
kondensatlarning
sig‘imi va ulardagi kuchlanishlar.
Kondensatorning sig‘imi
S
2
shunday
tanlanadiki,
undagi
kuchlanish 12-15 kV oralig‘ida bo‘lsin. Kuchlanishning standart qiymat
100 va 100/
3
V gacha bundan keyingi pasayishi odatdagi kuchlanish
transformatori yordamida amalga oshiriladi. Reaktor
Re yuklama oshganda
sxemaning elektr xossalarini yaxshilaydi. To‘siq
Z transformator
T orqali
yuqori chastotali toklarning o‘tishiga to‘sqinlik qiladi. Sig‘imli bo‘lgich
NDE-500 ning transformatori
T ning quvvati aniqlik sinfi 1 bo‘lganda 300
VA ga, maksimal quvvati 1200 VA ga teng. NDE-500 va NDE-750
qurilmalarining kondensatorlari, shuningdek, elektr uzatish liniyasining
12.1- rasm. Kuchlanish
transformatorlarining ulanish
sxemalari: a)-chulg‘amlarini
ochiq
uchburchak, b)- birlamchi
chulg‘amning neytrali
izolyatsiyalangan holda yulduzcha, d)
birlamchi chulg‘amning neytrali
zaminlangan holda yulduzcha, e)-
yulduzcha va tarqalgan uchburchak
nusxada ulanish sxemalari.
63
o‘tkazgichlari orqali
yuqori chastotali himoya, telemexanika, va telefon
a’loqasi kanallarining tashkil qilish uchun ham foydalaniladi.
35 kV va undan yuqori kuchlanish liniyalarida yuqori chastotali
kanallar, odatda, aloqa kondensatorlari va yuqori
chastotali toklarning
podstansiyalarning shinasi orqali o‘tishini bartaraf etuvchi to‘siqlar
yordamida hosil qilinadi. Yuqori chastotali apparatlarning aloqa
kondensatorlariga ulash tutashma filtrlari orqali amalga oshiriladi (12.3-
rasm). Tutashma filtrida elektr uzatish liniyasidagi kuchlanishni
o‘chirmasdan ishlash paytida albatta zaminlovchi pichoq
4 ulangan
bo‘lishi shart.
