tomon rivojlanishi progress termini bilan ifodalanadi. Biroq
progress tushunchasi
uning tub mohiyatini ochib bermaydi. Progress haqidagi tushunchaga dastlab
Darvin ilmiy tomondan yondashgan olimdir. U progressiv
rivojlanishning asosiy
omillaridan biri tabiiy tanlanish bo‘lib u ma'lum muhit sharoitida organizmlarning
takomillashuviga sabab bo‘ladi, deydi. Darvin fikricha, organizmlarning raqobat
qilish qobiliyati turli organlarining differensiyalanish va ixtisoslashish darajasi
progress mezonlaridan biri hisoblanadi. Lekin bu mezonlar progress tushunchasi
uchun yetarli emas. Chunki ular progressiv evolyusiyadagi qarama-qarshiliklarni
ifodalay olmaydi.
Organik olamda progressiv rivojlanishning har xil shakllari mavjud. Ularga
cheklanmagan biologik, morfologik-fiziologik progresslar kiradi. Prokariotlardan
tortib bir qancha evolyusion jarayonlar tufayli
sut emizuvchilar va nihoyat
odamzotning kelib chiqqanligi cheklanmagan progressga misol bo‘ladi. Albatta bu
tarixiy rivojlanish bir qancha organik formalarning paydo bo‘lishi, almashinuvi
orqali amalga oshgan.
Organik olamdagi progress muammosi birinchi marta Seversov tomonidan
mukammal o‘rganilgan. U evolyusiya jarayonida ro‘y beradigan biologik progress
va morfologik-fiziologik progress tushunchalari farqlanishi zarurligini ta'kidladi.
Biologik progress deganda, turning avj olib rivojlanishini, keng tarqalishini, ravnaq
topishini tushungan, ya'ni: 1) turga
mansub individlar soni ortadi; 2) natijada tur
keng tarqalib, yangi areallarni ishg‘ol qiladi; uning areali kengayadi; 3)
yangi
sistematik guruhlar paydo bo‘ladi va intensiv divergensiya ro‘y beradi. Hozirgi
vaqtdagi gulli o‘simliklar, suyakli baliqlar, qushlar va sut emizuvchilar biologik
progressga misol bo‘ladi.
