|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmuaTo‘rtlamchi davr
mobaynida mastodontlar, mamontlar, darranda tishli bahaybat kaltakesaklar,
gigant yalqovlar, katta shoxli bug‘ular nobud bo’ladi. Bu davrda Yevrosiyo va Shimoliy Amyerikaning
kattagina tyerritoriyasi to ‘rt marta muz bilan qoplangan. Skandinaviya togiaridan surilgan muz Kiyev,
Kursk, hatto Voronejgacha yetib kelgan. Natijada hayvonlar, o‘simliklar muz ostida qolib, yoppasiga
nobud bo’lgan. Faqat Qora dengiz, Kavkaz, Qrimning janubiy, Kaspiy dengizi qirg‘oqlarida, Ussuriy
o’lkasida tropik va subtropik o‘simliklar saqlangan. Muz yaqin borgan joylarda o‘simliklarning faqat
sovuqqa chidamli formalari — ninabargli va barglarini to‘kadigan daraxtlargina yashab qolgan.
Muzlash tufayli jahon okeanining sathi 60—90 metr pasaygan, natijada Yevropa bilan Angliya, Osiyo
bilan Shimoliy Amyerika, Hindi-Xitoy yarim oroli bilan Zond arxipelagi o‘rtasidagi quruqlik orqali
aloqalar vujudga kelgan. Bu esa o‘sha yyerlarda yashayotgan hayvonlar, o'simliklarning migratsiyasi
uchun imkoniyat tug‘dirgan.
To‘rtlamchi davrga kelib, odam paydo bo’lgan. Odam paydo bo’lishi o‘simliklar va hayvonot
dunyosini va rivojlanishiga o‘z ta ’sirini ko‘rsatgan. Kaynoz oy erasida sutemizuvchilar va
qushlarning xilma-xil turkumlari va oilalari idioadaptatsiya va uning aniq yo'nalishi hisoblangan
adaptiv radiatsiya, divyergensiya, parallelizm, konvyergensiya asosida kelib chiqqan. Adaptiv
radiatsiya tufayli ba’zi sutemizuvchilar daraxtlarda (dendrobiontlar), havoda (
aviabiontlar
), yer
tagida-. (
edafobiontlar
), suvda (
gidrobiontlar
) yashashga moslashgan. Adaptiv radiatsiya qushlarda
ham amalga oshgan.
Yuqorida organik olam tarixiy rivojlanishining asosiy bosqichlari bilan tanishdik. Shajara
daraxti
0
‘simliklar va hayvonlarning ana shu guruhlari o‘rtasidagi filogenetik munosabatlarni yaqqol
ifodalaydi.
|
| |
