13
4.
Quyidagi diagrammalar qurilsin: R
pr
,
f
pr
, R
pr
,
f
ost
,
f
pr
,
f
ost
. (10 a, b, v-rasmlar).
5.
Xulosalar.
2-LABORATORIYA ISHI
TEXNOLOGIK JIHOZLARNING VAL VA PODSHIPNIKLARINING
NUQSONLARINI ANIQLASH
Ishdan maqsad: Talabalarni val va podshipniklarining nuqsonlarini aniqlash, payvandlash
yordamida qoplab, qayta tiklash to’g’risida ko’nikmalarga ega bo’lish.
Ishni bajarish tartibi:
1.Payvandlash qurilmasi tuzilishini va unda ishlash yo’lini o’rganish.
2. Ishdan chiqqan vallarni tanlash va nuqsonlarini aniqlash.
3. Dastgohga valni o’rnatish va ta’mirlash.
4. Shpindelni aylanishlari sonini, qoplangan diametrni o’lchash va qoplash rejimlarini
hisoblash.
5. Ish bo’yicha hisobot va fikr-muloxazalarni yozish.
Laboratoriya mashg’ulotiga kerak bo’ladigan jihozlar
1. Payvandlash qurilmasi.
2. Ishdan chiqqan vallar.
3. Plakatlar.
4. Elektrod va yordamchi materiallar.
Umumiy ma’lumotlar
Vallar aylantiruvchi momenti uzatish, shuningdek o‘ziga o‘rnatilgan detallarni tutib turish
uchun mo‘ljallangan. Vallarga aylantiruvchi momentlardan tashqari, odatda, ko‘ndalang kuchlar
hamda eguvchi momentlar ta‘sir qiladi.
O‘qlar ularga mahkamlab qo‘yilgan detallarning aylanma harakatlanishini ta‘minlaydi,
aylantiruvchi momentni uzatmaydi, ular ko‘ndalang kuchlar va eguvchi momentlar ta‘sirida bo‘ladi.
aylanadigan va qo‘zg‘almas o‘qlar bo‘ladi.
To‘g‘ri va tirsakli, pog‘onali va silliq, butun va ichi bo‘sh, yaxlit va yig‘ma vallar, shuningdek
simdan ishlangan egiluvchan vallar farq qilinadi. Vallar ko‘pincha pog‘onali qilib tayyorlanadi.
Pog‘onalar har xil diametrli uchastkalardan iborat bo‘lib, ular montaj bo‘yinlari deb ataladi va ularga
turli xil detallar o‘rnatiladi. Vallarga o‘rnatilgan detallar aylanib ketmasligi uchun shponkalar,
shlisalar, shtiftlar, ponalar va boshqalar bilan, o‘q bo‘ylab siljimasligi uchun esa vtulkalar, halqalar,
vintlar va boshqalar yordamida mahkamlab qo‘yiladi.
O‘qlar va ularning tayanch uchastkalari sapfalar deb ataladi. silindrik, konussimon, sharsimon
sapfalar bo‘lishi mumkin. valning uchida joylashgan sapfa turum deb, oraliq sapfalar esa bo‘yinlar
deb ataladi. Bo‘ylama kuchlarni qabul qiluvchi va val o‘qiga perpendikulyar joylashgan sapfa tovon
deb ataladi. tavonlar yassi, halqasimon va taroqsimon bo‘lishi mumkin.
Vallar va o‘qlarning materiali yaxshi ishlanishi, termik ishlanadigan bo‘lishi lozim (Stal 20,
30, 35, 40, 45 boshqalariga nisbatan ko‘proq ishlatiladi). St3, St4, St5 markali, shuningdek
modifikasiya qilingan po‘latlar bu talablarga javob beradi. Og‘ir yuk tushadigan vallarning minimal
diametrda ham mustahkam bo‘lishini ta‘minlash va sapfalarning yeyilishga chidamligini oshirish
maqsadida ular turli markadagi legirlangan po‘latlardan tayyorlanadi.
