12
8
Valning o’rtasidagi eng
katta elastik egilishlik
f
prt
cm
3
2
6
1
d
l
E
T
9
Valning ko’ndalang
kesimidagi
chegaraviy
momenti, bunda valning
hamma kesimi o’rtasida
plastik deformasiyaga
bog’liq
M
pr. pred.
kg sm
σ
t
*d
3
/6
10
Valning o’rtasiga
qo’yilgan chegaraviy
to’g’rilash kuchi,
bunda
valning hamma kesi-mi
kuch ostidada plastik-
deformasiyaga bog’liq
R
pr. pred.
kg
0,1σ
t
*
(d
3
/
l)
11
Valning o’rta qismi,
R
pr
=R
pr. pred
to’g’rilash
kuchi plastik-
deformasiyaga bog’liq
S
pred.
sm
0,4
l
Tajriba natijlari
№
To’g’rilash kuchi, R
pr
, kgs
Valning o’rta-
sida valning
qayishqoq
egilish hisobla-
nishi,
прт
прт
пр
пр
f
P
P
f =
Valning o’rtasida
tajribaviy egilish
f
eks
,
mm
Valning qoldiq
egilishi
f
ost
, mm
F
ormula
Na
ti
ja, kgs
Dina
mom
etr
indi
ikator
i, m
m m
m
S
onli
mi
qdori
Na
ti
-ja, sm
Tajriba
qaytarilishi
o’rta-
cha
2
Tajriba
qaytarilishi
o’rta-
cha
1
2
1
1
2
0
0
1
50
2
0,5R
prt
3
0,8R
prt
4
0,9R
prt
5
R
prt
(1-jad-
valdan)
6
R
prt
+
(2¼5)
Ish natijalarining tahlili: xulosani shakillantirish.
1.
Vallarni to’g’rilash usullar bilan tanishish.
2.
1 va 2 jadvallarga binoan valning egilishining nazariy hisoblari keltirilsin.
3.
Valni egilishga tajribaviy tekshirish o’tkazilsin.
13
4.
Quyidagi diagrammalar qurilsin: R
pr
,
f
pr
, R
pr
,
f
ost
,
f
pr
,
f
ost
. (10 a, b, v-rasmlar).
5.
Xulosalar.
2-LABORATORIYA ISHI
TEXNOLOGIK JIHOZLARNING VAL VA PODSHIPNIKLARINING
NUQSONLARINI ANIQLASH
Ishdan maqsad: Talabalarni val va podshipniklarining nuqsonlarini aniqlash, payvandlash
yordamida qoplab, qayta tiklash to’g’risida ko’nikmalarga ega bo’lish.
Ishni bajarish tartibi:
1.Payvandlash qurilmasi tuzilishini va unda ishlash yo’lini o’rganish.
2. Ishdan chiqqan vallarni tanlash va nuqsonlarini aniqlash.
3. Dastgohga valni o’rnatish va ta’mirlash.
4.
Shpindelni aylanishlari sonini, qoplangan diametrni o’lchash va qoplash rejimlarini
hisoblash.
5. Ish bo’yicha hisobot va fikr-muloxazalarni yozish.
Laboratoriya mashg’ulotiga kerak bo’ladigan jihozlar
1. Payvandlash qurilmasi.
2. Ishdan chiqqan vallar.
3. Plakatlar.
4. Elektrod va yordamchi materiallar.
Umumiy ma’lumotlar
Vallar aylantiruvchi momenti uzatish, shuningdek o‘ziga o‘rnatilgan
detallarni tutib turish
uchun mo‘ljallangan. Vallarga aylantiruvchi momentlardan tashqari, odatda, ko‘ndalang kuchlar
hamda eguvchi momentlar ta‘sir qiladi.
O‘qlar ularga mahkamlab qo‘yilgan detallarning aylanma harakatlanishini ta‘minlaydi,
aylantiruvchi momentni uzatmaydi, ular ko‘ndalang kuchlar va eguvchi momentlar ta‘sirida bo‘ladi.
aylanadigan va qo‘zg‘almas o‘qlar bo‘ladi.
To‘g‘ri va tirsakli, pog‘onali va silliq, butun va ichi bo‘sh, yaxlit va yig‘ma vallar, shuningdek
simdan ishlangan egiluvchan vallar farq qilinadi. Vallar ko‘pincha pog‘onali qilib tayyorlanadi.
Pog‘onalar har xil diametrli uchastkalardan iborat bo‘lib, ular montaj bo‘yinlari deb ataladi va ularga
turli xil detallar o‘rnatiladi. Vallarga o‘rnatilgan detallar aylanib
ketmasligi uchun shponkalar,
shlisalar, shtiftlar, ponalar va boshqalar bilan, o‘q bo‘ylab siljimasligi uchun esa vtulkalar, halqalar,
vintlar va boshqalar yordamida mahkamlab qo‘yiladi.
O‘qlar va ularning tayanch uchastkalari sapfalar deb ataladi. silindrik, konussimon, sharsimon
sapfalar bo‘lishi mumkin. valning uchida joylashgan sapfa turum deb, oraliq sapfalar esa bo‘yinlar
deb ataladi. Bo‘ylama kuchlarni qabul qiluvchi va val o‘qiga perpendikulyar joylashgan sapfa tovon
deb ataladi. tavonlar yassi, halqasimon va taroqsimon bo‘lishi mumkin.
Vallar va o‘qlarning materiali yaxshi ishlanishi, termik ishlanadigan bo‘lishi lozim (Stal 20,
30, 35, 40, 45 boshqalariga nisbatan ko‘proq ishlatiladi). St3, St4, St5 markali, shuningdek
modifikasiya qilingan po‘latlar bu talablarga javob beradi. Og‘ir yuk tushadigan vallarning minimal
diametrda ham mustahkam bo‘lishini ta‘minlash va sapfalarning yeyilishga
chidamligini oshirish
maqsadida ular turli markadagi legirlangan po‘latlardan tayyorlanadi.
