170
faoliyatlarning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadilar. Shuningdek, ba’zi hollarda
tarmoqdagi monopolist ishlab chiqaruvchilar sonining ko’payib
borishi monopolistik
raqobat holatining vujudga kelishiga sabab bo’ladi.
Monopolistik raqobat –
tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni ko’p hamda ular o’rtasida
ma’lum darajada raqobat mavjud bo’lgan, biroq har bir ishlab chiqaruvchi yoki
sotuvchi o’z tovar yoki xizmatining alohida, maxsus xususiyatlari mavjudligi
sababli ularning narxi va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi ma’lum
darajada hukmronlik holati hisoblanadi.
Bunga misol tariqasida ko’plab mebel,
kiyim-kechak turlari, kir yuvish vositalari va boshqa mahsulotlar ishlab
chiqaruvchilarini keltirish mumkin.
Oligopoliya
– tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki
sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukmronlik holati
hisoblanadi.
Oligopolist-ishlab chiqaruvchilarga O’zbekistonda sement (asosan
Bekobod, Quvasoy,
Ohangaron, Navoiy shaharlarida joylashgan), ko’mir (Angren
shahri, Surxondaryo viloyatining Sariosiyo (SHarg’un) va Boysun (To’da)
tumanlarida joylashgan) ishlab chiqarishni misol keltirish mumkin.
Monopsoniya
– tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni juda
ko’p bo’lib, ular tovar yoki xizmatlarining yagona iste’molchisi yoki xaridori
