• Monopoliya sharoitida narxning shakllanishi.
  • Ommaviy taklif bo’yicha narx o’zgarishi
  • -chizma Mukammal raqobatli bozor sharoitida narxning




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet197/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    9.3-chizma
    Mukammal raqobatli bozor sharoitida narxning 
    shakllanishi 
     
    P D S
     

    P
    A
     


     
     
     

    R
    E
    E


     

    P
    B


     
     

    Q
    E


    Narxning R
    B
    darajasidagi holat ham barqaror turmaydi. Chunki, bu holatda talab 
    taklifdan oshib ketib, tovarlar taqchilligi boshlanadi. Taqchil tovarga ega bo’lish uchun 
    bir-biri bilan raqobatga kirishgan xaridorlar uning narxini oshira boshlaydilar. 
    Bozordagi yagona muvozanatlashgan, nisbatan uzoq vaqt barqaror amal qiluvchi 
    narx sifatida talab hajmi taklif hajmiga muvofiq kelgan holdagi narx R
    E
    maydonga 
    tushadi. Raqobatlashuv asosida paydo bo’lgan muvozanat doimo talab va taklif egri 
    chiziqlarining kesishuv nuqtasida joylashadi. Muvozanat narxi har doim ham darhol, 
    bir zumda tarkib topmaydi. Unga erishishda toki talab va taklif muvozanatga kelgunga 
    qadar narx atrofidagi tebranishlarni o’z ichiga oluvchi ma’lum davrlar taqozo etilishi 
    mumkin. 
    Monopoliya sharoitida narxning shakllanishi. 
    Monopoliya sharoitida narx 
    shakllanishining o’ziga xos jihati shundaki, agar mayda tovar ishlab chiqaruvchilar 
    faqat o’zlarining individual narxlarini o’zgartira olsalar, ulardan farqli o’laroq bozor 
    ishtirokchilari sifatidagi monopoliyalar bozor narxlarini o’zlari belgilay oladilar. 
    Bunda monopoliyalar ommaviy talabning oshishi bilan narxning oshishi hamda 
    ommaviy taklifning oshishi bilan narxning pasayib borishidan o’ziga xos tarzda 
    foydalanadilar. 
    Ommaviy tartibda tovarlarni sotuvchi monopoliyalar o’z manfaatlari yo’lida 
    taklif kam bo’lganda narxning oshishi tendentsiyasidan foydalanadilar. 
    Ommaviy taklif bo’yicha narx o’zgarishi
    quyidagi miqdoriy bog’liqlikni aks 
    ettiradi: talabga nisbatan tovarlar taklifi qanchalik yuqori bo’lsa, bozor narxi darajasi 
    shunchalik past bo’ladi va aksincha, taklif kamayishi bilan narx oshib boradi. Bu 
    bog’liqlik 9.4-chizmada yaqqolroq namoyon bo’ladi. 


    191 
    Chizmadan ko’rinadiki, tik o’qda muayyan tovarlar taklifi hajmining ko’payib 
    borishi, yotiq o’qda esa mahsulot birligiga bo’lgan narx darajasining oshib borishi aks 
    ettirilgan. Taklif bo’yicha narx egri chizig’i (R
    1
    R
    2
    ) bozor narxining tovarlar ommaviy 
    taklifiga bog’liqligini ifodalaydi. 
    Monopolistlar mahsulotlarning sun’iy taqchilligini vujudga keltirish maqsadida 
    o’z tovarlari sotish hajmini ataylab qisqartiradilar. Bozorda tovarlarning yetishmasligi 
    monopol yuqori narxlarning o’sishiga olib keladi.

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -chizma Mukammal raqobatli bozor sharoitida narxning

    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish