O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	30/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

Asosiy tayanch tushunchalar:

Iqtisodiy faoliyat – cheklangan iqtisodiy resurslardan unumli foydalanib,
kishilarning yashashi, kamol topishi uchun zarur bo’lgan hayotiy vositalarni ishlab
chiqarish va iste’molchilarga yetkazib berishga qaratilgan, bir-biri bilan bog’liqlikda
amal qiladigan turli-tuman faoliyatlar majmui.
Iqtisodiyot – mulkchilikning turli shakllariga asoslangan xo’jaliklardan,
xo’jaliklararo, davlatlararo birlashmalar, korporatsiyalar, kontsernlar, qo’shma
korxonalar, moliya va bank tizimlaridan, davlatlar o’rtasidagi turli iqtisodiy
munosabatlardan iborat o’ta murakkab ijtimoiy tizim.
Ishlab chiqarish – kishilik jamiyatining mavjud bo’lishi va rivojlanishi uchun
zarur bo’lgan hayotiy ne’matlarni yaratish jarayoni.
Taqsimot – ishlab chiqarish omillari va uning natijalarini iqtisodiyotning turli
qism va sub’ektlari o’rtasida taqsimlash jarayoni.
Ayirboshlash – jamiyat a’zolarining iqtisodiy faoliyat turlari yoki ishlab
chiqarish natijalari bo’yicha o’zaro almashish jarayoni.
Iste’mol – ehtiyojlarni qondirish maqsadida mahsulot va xizmatlarning
ishlatilishi jarayoni.
Ehtiyoj – insonning yashashi va kamol topishi, umuman insoniyatning
rivojlanishi uchun kerak bo’lgan hayotiy vositalarga bo’lgan zarurat.
Moddiy ehtiyoj – moddiy ko’rinishdagi ne’matlar vositasida qondiriluvchi
zarurat.
Ma’naviy ehtiyoj – insonning shaxs sifatida kamol topishi, dunyoqarashi va
ma’naviyatining shakllanishi uchun taqozo etiladigan nomoddiy ne’mat va
xizmatlarga bo’lgan zarurat.
Ehtiyojlarning o’sib borishi qonuni – ehtiyojlarning miqdoran o’sib, sifat
jihatidan takomillashib borishi.
Iqtisodiy resurslar – tovar ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish jarayonlarida
foydalanish mumkin bo’lgan barcha vosita va imkoniyatlar majmui.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti – iqtisodiy resurslar cheklangan
sharoitda jamiyatning cheksiz ehtiyojlarini qondirish maqsadida hayotiy ne’matlarni
(va xizmatlarni) ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish
jarayonida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlarni, ijtimoiy xo’jalikni samarali
yuritish qonun-qoidalarini o’rganish.

29
Iqtisodiy qonun – iqtisodiy hayotning turli tomonlari, iqtisodiy hodisa va
jarayonlar o’rtasidagi doimiy, takrorlanib turadigan, barqaror sabab-oqibat aloqalari,
ularning o’zaro bog’liqligi.
Iqtisodiy kategoriya – doimo takrorlanib turadigan, iqtisodiy jarayonlar va real
hodisalarning ayrim tomonlarini ifoda etuvchi ilmiy-nazariy tushuncha.
Uslubiyat – ilmiy bilishning tamoyillari tizimi, yo’llari, qonun-qoidalari va aniq
hadislari.
Ilmiy abstraktsiya usuli – tahlil paytida xalal berishi mumkin bo’lgan ikkinchi
darajali narsalar, voqea-hodisalarni fikrdan chetlashtirib, o’rganilayotgan jarayonning
asl mohiyatiga e’tiborni qaratish.

Download 8,58 Mb.

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish