• 16.4-chizma Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi muvozanatning klassik modeli
  •  Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi nisbatni ta’minlash muammolari




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet336/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   332   333   334   335   336   337   338   339   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

     
    4. Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi nisbatni ta’minlash muammolari 
     
    Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi makroiqtisodiy muvozanatga erishish 
    barqaror iqtisodiy o’sishning sharti hisoblanadi. Biroq, bu muvozanatga erishish 
    doimo oson kechavermaydi. Bunga sabab investitsiya darajasi hamda jamg’arma 
    darajasining boshqa-boshqa jarayon va holatlarga bog’liqligi hisoblanadi. 
    Investitsiya va jamg’arma o’rtasidagi muvozanatni ta’minlash borasida bir qator 
    nazariy qarashlar farqlanadi. Bu borada eng avvalo klassik iqtisodchilarning 
    qarashlarini ko’rib chiqamiz. 
    Klassik iqtisodchilar nuqtai nazaridagi eng markaziy holat – bu ular tomonidan 
    foiz stavkasining ham investitsiyaning, ham jamg’armaning funktsiyasi sifatida 
    qaralishi hisoblanadi (16.4-chizma).
    16.4-chizma
    Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi muvozanatning klassik modeli 
    r S=S(r) 
    r


    r

    r
    1
    I=I(r) 
    0 S
    0
    =I
    0
    S, I 
    Chizmadan ko’rinadiki, klassik modelni tuzishda tik o’q bo’yicha real foiz 
    stavkasi, yotiq o’q bo’yicha esa jamg’arma va investitsiya hajmi ko’rsatkichlari 
    joylashtirilgan. Investitsiya va foiz stavkasi o’rtasida teskari funktsional bog’liqlik 
    mavjud: foiz stavkasi qanchalik yuqori bo’lsa, investitsiya hajmi shu qadar past 
    bo’ladi va aksincha. Jamg’arma esa to’g’ri, o’suvchi funktsional bog’liqlikka ega, 
    ya’ni foiz stavkasining yuqori bo’lishi jamg’arma darajasining ham yuqori bo’lishiga 
    olib keladi. Iqtisodiyotdagi investitsiya va jamg’arma hajmlari o’rtasida muvozanat (E 
    nuqta)ga erishish uchun foiz stavkasining r

    darajasi ta’minlanishi lozim. Foiz stavkasi 
    darajasining muvozanat darajasidan chetlanishi (r
    1
    – past va
    r

    – yuqori bo’lgan 
    holatlar) investitsiya va jamg’arma hajmi o’rtasidagi muvozanatning buzilishiga olib 
    keladi. Foiz stavkasining r
    1
    darajasida investorlar uchun qulay narxlarning vujudga 
    kelishi investitsion resurslarga bo’lgan talabni oshiradi, biroq bunday darajada 
    jamg’arma uchun rag’bat pasayib ketadi. Natijada investitsion resurslar taqchilligi 


    325 
    paydo bo’ladi. r

    darajada esa barcha sub’ektlar uchun jamg’armaning nafliligi oshadi, 
    biroq bunday foiz darajasida barcha investorlar ham o’z faoliyatining foydaliligini 
    ta’minlay olmaydilar. Natijada jamg’armaning ahamiyatli qismi investitsiyalarga 
    aylana olmaydi. 
    Keynschilarning investitsiya va jamg’arma o’rtasidagi muvozanat modeli o’z 
    tuzilishiga ko’ra klassik modeldan farq qiladi. Bunda eng markaziy nuqta – J.M.Keyns 
    tomonidan jamg’arma foiz stavkasining emas, balki daromadning funktsiyasi deb 
    qaralishi hisoblanadi: 
    )
    (
    Y
    S
    S

    . Investitsiya esa, klassik modeldagi singari, foiz 
    stavkasining funktsiyasi deb olinadi: 
    )
    (
    r
    I
    I

    . YA’ni, keynscha kontseptsiyaning 
    asosida jamg’arish va investitsiya darajalarining boshqa-boshqa omillar ta’sirida 
    o’zgarishi yotadi. Keynscha modelning mohiyatini quyidagi chizma orqali izohlash 
    mumkin (16.5-chizma).

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   332   333   334   335   336   337   338   339   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi nisbatni ta’minlash muammolari

    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish