-mavzu. Iqtisodiy taraqqiyot, iqtisodiy o’sish va milliy boylik

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	342/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 338 339 340 341 342 343 344 345 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

1. Iqtisodiy o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlari
Iqtisodiy o’sish bevosita yalpi ichki mahsulot hajmining mutlaq va aholi jon boshiga hamda iqtisodiy resurs xarajatlari har bir birligi hisobiga o’sishi

17-mavzu. Iqtisodiy taraqqiyot, iqtisodiy o’sish va milliy boylik
1.Iqtisodiy o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlari.
2.Iqtisodiy o’sishning omillari……
3.Iqtisodiy o’sish modellari
4.Milliy boylik tushunchasi va uning tarkibiy tuzilishi….
5.O’zbekistonda iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlarini ta’minlash omillari va
natijalari
Jamiyatdagi ijtimoiy, iqtisodiy va boshqa barcha muammolarni hal qilishning
asosiy yo’li – bu milliy iqtisodiyotning barqaror rivojlanishi va iqtisodiy o’sishiga
erishishdir. Aholi farovonligining oshirib borishi ham pirovard natijada iqtisodiy
o’sish darajasi va sur’atlariga bog’liq. Shu sababli ushbu mavzu iqtisodiy
rivojlanishning mohiyati, uning darajasini ifodalovchi ko’rsatkichlar, iqtisodiy
o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlarini bayon qilish bilan boshlanadi. Mavzu
davomida iqtisodiy o’sishning omillari, milliy boylik va uning tarkibiy tuzilishi,
iqtisodiy o’sish borasida mavjud bo’lgan turli modellar mazmunini yoritib berishga
ham o’rin ajratiladi.
1. Iqtisodiy o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlari

Milliy iqtisodiyotda iqtisodiy rivojlanish qiyin aniqlanadigan jarayon bo’lganligi
sababli, uning mezonlaridan biri bo’lgan iqtisodiy o’sish ko’proq tahlil qilinadi.
Iqtisodiy o’sish bevosita yalpi ichki mahsulot hajmining mutlaq va aholi jon
boshiga hamda iqtisodiy resurs xarajatlari har bir birligi hisobiga o’sishi,
sifatining yaxshilanishi va tarkibining takomillashuvida ifodalanadi.
Iqtisodiy o’sishni YaIM mutlaq hajmining ortishi orqali yoki aholi jon boshiga
real YaIM miqdorining ortishi orqali o’lchash buning qanday maqsadda amalga
oshirilayotganiga bog’liq bo’ladi. Odatda biron-bir mamlakat iqtisodiy o’sishini YaIM
mutlaq hajmining ortishi orqali o’lchash uning iqtisodiy salohiyatini baholashda, aholi
jon boshiga real YaIM miqdorining ortishi orqali o’lchash esa mamlakatdagi turmush
darajasini taqqoslashda qo’llaniladi.
Mamlakatning iqtisodiy o’sish sur’atini tavsiflaydigan mazkur ko’rsatkichlar (real
YaIM va aholi jon boshiga real YaIMning o’sishi) miqdoriy ko’rsatkichlar bo’lib, ular
birinchidan, mahsulot sifatining oshishini to’liq hisobga olmaydi va shu sababli
farovonlikning haqiqiy o’sishini to’liq tavsiflab berolmaydi; ikkinchidan, real YaIM
va aholi jon boshiga YaIMning o’sishi bo’sh vaqtning sezilarli ko’payishini aks
ettirmaydi va farovonlik real darajasining pasaytirib ko’rsatilishiga olib keladi;
uchinchidan, iqtisodiy o’sishni miqdoriy hisoblash boshqa tomondan uning atrof
muhitga va

insonning hayotiga salbiy ta’sirini hisobga olmaydi.
Shunga ko’ra, iqtisodiy o’sishning barcha tavsifi yillik o’sish sur’atlarining
foizdagi o’lchovida to’liq o’z ifodasini topadi:

332
%
100
'



davr
bazis
davr
bazis
davr
joriy
YaIM
YaIM
YaIM
S
O
,

bu yerda:
O’S – iqtisodiy o’sish sur’ati, foizda;
YaIM
bazis davr
– taqqoslanayotgan davr (yil)dagi real YAIM hajmi;
YaIM
joriy davr
– joriy davr (yil)dagi real YaIM hajmi.
Mamlakatimizda olib borilayotgan keng qamrovli iqtisodiy islohotlar natijasida
1996 yildan boshlab oldingi yilga nisbatan, 2001 yildan boshlab esa 1991 yildagi
darajaga nisbatan YAIM hajmining barqaror ravishda o’sishiga erishildi. Jahon
moliyaviy-iqtisodiy inqirozi ta’sirida yuzaga kelgan muammo va qiyinchiliklarga
qaramay, 2008 yilda yalpi ichki mahsulotning o’sish sur’atlari 9 foizni tashkil etdi
(17.1-chizma).

Download 8,58 Mb.

1 ... 338 339 340 341 342 343 344 345 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish