inflyatsiya sur’atini (IS)
quyidagi
formula orqali aniqlash mumkin:
%
100
b
b
j
ÒN
ÒN
ÒN
IS
.
Masalan, iste’mol tovarlarining narx indeksi 2008 yilda 112,6% ga, 2007 yilda
116,8% ga teng bo’lsa, inflyatsiya sur’ati quyidagicha bo’ladi:
Inflyatsiya sur’ati =
%
7
,
3
100
6
,
112
6
,
112
8
,
116
foiz.
Ba’zi bir mamlakatlarda inflyatsiya sur’ati juda yuqori bo’lganligi sababli,
narxlarning qancha vaqt mobaynida 2 baravar o’sishi mumkinligi «70 miqdori
qoidasi» yordamida aniqlanadi. Buning uchun 70 sonini inflyatsiyaning o’rtacha yillik
darajasiga bo’linadi. Bizning misolimida bu ko’rsatkich deyarli 19 yilni (70/3,7 =18,9)
tashkil etadi, ya’ni inflyatsiyaning yillik 3,7% darajasida 19 yildan so’ng
iqtisodiyotdagi narxlar 2 baravarga o’sadi.
Mamlakatimizda 2000-2007 yillardagi inflyatsiyaning asosiy ko’rsatkichlarini
quyidagi jadval orqali ifodalash mumkin (22.1-jadval).
431
22.1-jadval
O’zbekiston Respublikasida 2000-2008 yillarda inflyatsiyaning asosiy
ko’rsatkichlari (o’tgan yilning mos davriga nisbatan narxlarning o’sishi, foizda)
Yillar
Iste’mol tovarlari
narxlari
yig’ma
indeksi (INI)
Oziq-ovqat
tovarlari
Nooziq-ovqat
tovarlari
Xizmatlar
2000
24,9
18,9
36,6
47,1
2001
27,4
27,9
21,1
36,9
2002
27,6
28,0
19,3
41,3
2003
10,3
5,4
13,9
30,9
2004
3,7
-1,2
5,3
22,1
2005
7,8
6,7
6,9
13,5
2006
6,8
3,9
8,0
15,4
2007
6,8
3,3
8,4
17,2
2008
7,8
2,7
7,7
27,2
Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.
Kelib chiqish sabablari va o’sish sur’atlariga qarab, inflyatsiyaning bir qancha
turlarini farqlash mumkin.
|
