98
Jazoni ijtimoiy munosabatlarga ta'sir ko'rsatuvchi vosita sifatida belgilash uchun u quyidagi talablarga javob berishi
lozim:
1). Jazo majburlov chorasi sifatida davlat nomidan qo'llaniladi. Jazoni qo'llash faqat davlatning vakolatli organi — sud
tomonidan amalga oshiriladi. Faqat O'zbekiston Respublikasining vakolatli jazoni ijro etish organlari jazoning ijrosini
amalga oshiradilar, bu o'rinda ular o'z
nomidan emas, balki davlat nomidan harakat qiladilar. Jinoiy majburlov chorasi
boshqa davlat organlari tomonidan qo'llanilganida, bu ta'sir chorasi jinoiy jazo, deb hisoblanmaydi;
2). Jinoiy jazo shaxsiy xususiyatga ega bo'lib, faqat jinoyat sodir etishda aybdor, deb topilgan shaxslarga nisbatan
qo'llanishi mumkiri.
Jinoiy jazoning mazmuni
jinoyat sodir etishda aybdor, deb topilgan shaxsning muayyan huquq va erkinligini
cheklash yoki ulardan mahrum etishda ifodalanadi.
Jinoyat qonuni doirasida ta'sir etish usuli jinoyat huquqiga ko'ra, jinoiy jazo choralari faqat Jinoyat kodeksida
to'g'ridan to'g'ri ko'rsatilgan hollarda qo'llaniladi. Jinoyat qonunida ko'rsatilmagan jazo choralarining qo'llanilishi
mumkin emas. Jinoyatga ta'sir etish chorasi sifatida jazoning belgilangan xususiyatlari quyidagilarni talab qiladi:
•
birinchidan,
Jinoyat kodeksining jazo tizimida mavjud bo'lishi;
•
ikkinchidan,
jinoyat sodir etganlik uchun qo'llaniladigan normaning sanksiyasida ko'rsatilgan bo'lishi (ayrim hollar
bundan mustasno).
Jinoyat sodir etishda aybdor, deb topilgan shaxslarning huquq va erkinliklarini cheklash
yoki ulardan mahrum
qilish jinoiy jazo chorasining jazolovchi belgisini ifodalaydi.
