O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-xunar ta’lim markazi

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	34/58
Sana	22.09.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#271938

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 58

Bog'liq
IPLARNI TO‘QUVCHILIKKA TAYYORLASH

Yelimlovchi moddalar

4.2. Ohorlash moddalari
Ohorlash moddalari kerakli xususiyatlar bilan birga ba’zi
qo‘shimcha xususiyatlarga ham ega bo‘lishi kerak. Ohorning
plyonka hosil qilish xususiyati hisobiga ipning tashqi yuzasi yupqa
plyonka bilan qoplanib, uning silliq bo‘lishini ta’minlaydi. Ipni
qoplagan plyonka nafaqat ipdan chiqib turgan tolalarni ip o‘zagiga
jipslashtirish, shuningdek, ipning to‘quvchilik jarayonidagi ko‘p
sonli ishqalanishlarga chidamliligini ta’minlashi hamda to‘kilib
ketmasligi kerak. Yupqa plyonka yetarlicha egiluvchan bo‘lishligi
talab etilib, u ip dastgoh anjomlaridan o‘tishida (lamel, gula, tig‘) va
xomuza hosil qilish jarayonidagi deformatsiyalarga chidamli bo‘lishi
kerak.
Tanda iplarni sifatli ohorlash, ip uzilishlarini kamaytirish
va to‘quvchilik jarayonining samarali kechishi uchun ohorlash
moddalariga quyidagi talablar qo‘yiladi:
1) tarkibida yopishqoq moddalar bo‘lishi kerak, ma’lum
miqdorda quyuq bo‘lishi va qurigandan keyin ipning sirtida
plyonka hosil qiluvchi xossaga ega bo‘lishi;
2) ipni silliq qilish uchun bir me’yorda ohorlash;
3) tayyor ohor rangsiz, tiniq modda bo‘lishi;
4) to‘quv dastgohida tanda iplaridan ohor uqalanib tushib
ketmasligi;
5) ohor to‘qimadan tez va yengil tozalanishi;
6) ohorga ishlatiladigan xomashyolar arzon bo‘lishi va tanqis
bo‘lmasligi;
7) ohor bilan ip kimyoviy reaksiyaga kirishmasligi kerak.
Ohor tayyorlashda quyidagi moddalar ishlatiladi: yelimlovchi
moddalar, parchalovchilar, yumshatgichlar, antistatiklar, gigroskopik
moddalar, mog‘orlatmovchilar (antiseptiklar), erituvchi moddalar,
ko‘pik yo‘qotuvchi moddalar.
Yelimlovchi moddalar
sifatida tabiiy va sintetik polimerlar
ishlatiladi. Tabiiy polimerlarga kraxmallar (kartoshka, bug‘doy,
makkajo‘xori kraxmallari), oziq-ovqat sanoati chiqindilaridan va

72
hayvon suyaklaridan tayyorlangan unlar, tselluloza efirlari (kar
boksilmetilselluloza – KMTS, metiltselluloza – MTS, etansellu-
loza – ETS, sulfanatselluloza – STS) kiradi. Tabiiy polimerlar
oziq-ovqat mahsulotlari bo‘lganligi uchun hozirda asosan sintetik
polimerlardan foydalaniladi va ularga polivinil spirti
–
PVS
va
uning
hosilalari,
poliakrilatlar
(poliakrilaid – PAAM,
sul’fatli poliakrilamid – SPAM, poliakrilnitril – PAN, poliakril
kislotasi – PAK, polimetaakril kislotasi – PMAK) kiradi.

Download 8,58 Mb.

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 58

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish