IX BOB. TOVAR “HAYOTIY DAVRI” VA UNING BOSQICHLARI

Download 2,17 Mb. Pdf ko'rish
bet	83/212
Sana	17.05.2024
Hajmi	2,17 Mb.
	#239950

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 212

Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

9.1. Tovarlarning “hayotiylik davri” tushunchasi va ularning o’ziga xos xususiyatlari.

IX BOB. TOVAR “HAYOTIY DAVRI” VA UNING BOSQICHLARI

9.1. Tovarlarning “hayotiylik davri” tushunchasi va ularning o’ziga
xos xususiyatlari.
9.2. Yangi tovar tushunchasi. Yangi tovarlarni baholash uslublari.
9.3. Tovarlar raqobatbardoshligini belgilaydigan ko’rsatkichlar
tizimi.
9.1. Tovarlarning “hayotiylik davri” tushunchasi va ularning
o’ziga xos xususiyatlari.
Tovarning hayotiy davri – tovarning bozorda paydo bo‘lgan davridan
boshlab, to uning sotilmay qolishigacha bo‘lgan vaqt oralig‘idir.
Tovarning hayotiy davri konsepsiyasi har qanday tovar qanchalik darajada
mukammal bo‘lmasin, bu tovar bozordan ertami-kech undan ham
mukammalroq tovar tomonidan siqib chiqarilishiga asoslanadi. Amaliy
faoliyatda tovar hayotiy davrining diapazoni ancha keng bo‘lib, u bir
kunlik tovardan bozorda o‘z o‘rnini uzoq vaqt davomida saqlab qoluvchi
tovargacha bo‘lishi mumkin.
Tovarning hayotiy davri konsepsiyasi ilk bor amerikalik marketolog
T.Levitt tomonidan 1965 yilda tariflangan edi. Ushbu nazariyaning
mohiyati shundan iboratki, tovar o‘ziga xos tirik organizm kabi hayotiy
davrini o‘taydi. Ma’lumki, tirik organizm rivojlanish, keyin tug‘ilish,
so‘ngra yetuklik, qarilik bosqichlarini o‘tib, o‘lim bilan o‘z yashash
davrini tugatadi. Shunga o‘xshash qiyoslasak, tovar hayotiy davri
jarayonida ishlab chiqarish, bozorga chiqish, o‘sish, yetuklik va chiqish
kabi bosqichlarni o‘taydi.
Tovarning tipik hayotiy davrini quyidagi 8.1-rasmda egri chiziqlar
bilan tasvirlash mumkin.
Rasmdan ko’rinib turibdiki, tovar hayotiy davri bozorga kirib
kelishdan ancha oldin boshlanadi. Ya’ni tadqiqotlar va ishlanmalar
bosqichida bo’lajak tovarning ko’rinishi, potensial iste’molchilar
ehtiyojlari bilan mos kelishi kabilar bajariladi. Bu bosqichlar faqat
xarajatlardan iborat bo’ladi.
Tovarning hayotiy davri bosqichlari va ularning o’ziga xos
xususiyatlariga to‘laroq to’xtalib o’tamiz.
Tadqiqotlar va tovarni ishlash bosqichi. Tovarning hayoti uning
mahsulot sifatida shakllanishidan ancha oldin – g‘oyalar, ishlanmalar
ko‘rinishida boshlanadi. Yuqorida keltirilgan rasmda bu bosqichga tartib
raqami qo‘yilmagan, chunki hali tovarning o‘zi mavjud emas. Bu

123
bosqichda tadqiqotchilar marketing yordamida iste’molchining mazkur
mahsulotga muhtojligini, potensial iste’molchilar kimlar bo‘lishini va
g‘oyani amalga oshirishda qanday bozorni mo‘ljallash mumkinligini
atroflicha o‘rganadilar. Korxona uchun tovarni yaratishning mazkur
bosqichi – bu faqat harajat va kelajakda kutiladigan daromadlardir. Bu
yerda marketingning vazifasi potensial iste’molchilarga yangi g‘oya
asosida yaratilajak tovar ular uchun qanday foyda keltirishini tushuntirib
berishdan iboratdir.

Download 2,17 Mb.

1 ... 79 80 81 82 83 84 85 86 ... 212

Download 2,17 Mb.

Pdf ko'rish