38
6-MAVZU. O‘QUV WEB-KONTENTLARI YARATISHNING
DASTURIY VOSITALARI
REJA:
1) O‘quv jarayonida axborot-kommunikatsiya va interaktiv
texnologiyalardan
foydalanish.
2) Web-1, WEB 2.0 va WEB 3.0 texnologiyalari, veb-servislar, AJAX, veb-sindikatsiya
(RSS va Atom texnologiyalari asosida), veb mash-up (iste’molchi meshaplar, ma’lumotlar
meshapi, biznes-meshaplar), teglar, folksonomiya, Popfly Space, Microsoft Silverlight.
3)Off line rejimda (WYSIWYG Web.Builder va WebSite X5 Free veb muharrirlar)
shablonlar yordamida saytlar yaratish. On line da WordPress dasturi yordamida saytlar
yaratish, publikatsiya qilish.
4) Saytning ko‘rinishiga ishlov berish. Saytning ustki qismiga rasmni joylashtirish.
Rubrikalar va asosiy menyuni tayyorlash. Matnni kiritish va formatlash. Oynani qismlarga
bo‘lish. Saytga rasm va video joylashtirish. Saytni sozlash (nastroyka), Schetchikni ishlatish.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: FSMU texnologiyasi, Blis-so’rov texnologiyasi, Qor bo’ron
metodi, «Nima uchun?» sxemasi texnologiyasi, Insert texnologiyasi, “bilaman. bilishni xohlayman. bilib oldim”
metodi, Klaster.
Adabiyotlar: A1;A2; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; E1; E2;
Kompyuterning ta’lim-tarbiya sohasidagi ahamiyati beqiyos. U ta’lim tizimini ma’muriy
boshqarishdan tortib alohida maktab faoliyatini tashkil etish, boshqarish,
nazorat qilishgacha,
o’quv fanlarini o’rganishni tashkil qilishdan tortib o’quvchilarning individual mashg’ulotlarini
tashkil etishgacha bo’lgan muammolarni qamrab oladi. Kompyuter ma’lumotlarni saqlovchi,
ularni qayta ishlovchi, turli shakl va usullarda o’quvchilarga yetkazuvchi o’ta qulay vosita
sifatida tan olinmoqda. Ta’lim-tarbiya ishiga kompyuterlarning tatbiq qilinishini insoniyat
tarixida kitobning paydo bo’lishi, uning o’rni va ahamiyatiga qiyoslash mumkin. Zero, kitobdan
ma’lumotlarni saqlash va tarqatish maqsadida foydalanilsa, kompyuterdan
dars jarayonida
o’quvchilarga bilim berishda foydalaniladi. Ikkinchidan, kompyuterning ta’lim berishdagi
vazifasi dars jarayoni bilan chegaralanmaydi. O’quvchilar u bilan mustaqil ishlab, hatto uyda
ham bilim olishlari mumkin. Uchinchidan, kompyuter
tarmoqlaridan foydalanish, masofadan
o’qitish hozirgi kun uchun orzu bo’lmay qoldi. Bu nogiron bolalar uchun ta’lim olishning
yagona imkoniyati, iqtidorli, o’ta qiziquvchan talabalar uchun mustaqil ta’lim olish vositasi.
Kompyuterli o’qitishning afzalliklari juda ko’p: o’quvchilarda ma’lum malakalarni
shakllantirish vaqti qisqaradi; mashq qilinadigan
topshiriqlar soni oshadi; o’quvchilarning
ishlash sur’ati jadallashadi; kompyuter tomonidan faol boshqarishni talab qilinishi natijasida
o’quvchi ta’lim sub’yektiga aylanadi; o’quvchilar kuzatishi, mushohada qilishi qiyin bo’lgan
jarayonlarni modellashtirish va bevosita namoyish qilish imkoniyati hosil bo’ladi;
kommunikatsiya vositalaridan foydalangan holda darsni uzoqdagi manbalar bilan ta’minlash
imkoniyati hosil bo’ladi; kompyuter bilan muloqot didaktik o’yin xarakterini oladi va bu bilan
o’quvchilarda o’quv faoliyatiga motivatsiya kuchayadi va hokazo. Shu sababli ta’limni
kompyuterlashtirish muammolarini hal qilish bo’yicha barcha iqtisodiy rivojlangan
mamlakatlarda, ular bilan bir qatorda respublikamizda ham turli yo’nalishdagi
ilmiy tadqiqot
ishlari o’tkazilmoqda.
Manbalar tahlili shuni ko’rsatadiki, ta’limda kompyuterdan foydalanish o’quv
predmetlarini o’qitish jarayonini kompyuterlashtirish muammolari bilan bog’liq holda
kompyuterning o’quvchilar aqliy taraqqiyotiga ta’siri (B.F.Lomov, K.M.Gurovich); aqliy
faoliyatni
bosqichma-bosqich
shakllantirish
nazariyasi
(P.Ya.Galperin,
N.F.Talizina);
dasturlashtirilgan ta’lim nazariyasi (B.P.Bespalko); inson-mashina o’zaro faoliyati nazariyasi
(A.CHapanis,
G.Pesk);
kompyuter
bilan
foydalanuvchi
muloqotini
tashkil
qilish
(A.M.Dovgyallo); o’quv faoliyatini loyihalash (E.I.Mashbits); dastur vositalarini yaratishga
qo’yiladigan ergonomik talablar (D.Meyter, N.Bondarovskaya) kabi qator muammolar tadqiq
qilingan bo’lib, bizning tadqiqotimiz ularning u yoki bu jihatlari bilan bog’liq.
Boshqacha
39
aytganda, yuqorida nomlari tilga olingan olimlarning tadqiqotlari bizning ilmiy izlanishlarimiz
uchun nazariy asos sanaladi.
E—mail bu ma‘lum elektron manzilga axborotni elektron usulda uzatish vositasidir.
Elektron aloqa tushunchasi oddiy aloqa tushunchasiga o‘xshashdir. Haqiqatdan ham E—mail
orqali xat jo‘natishda, siz oddiy xatdagidek satrlarni to‘ldirasiz, ya‘ni, yuboriladigan manzil
yoziladi (faqat barcha nomlar va manzillar elektron holda bo‘ladi). Siz xatni «nusxalash»
orqali bir necha manzillarga jo‘natishingiz, hatto xatga faylni «qo‘shib» yuborishingiz mumkin
va hokazo.
Elektron xatni jo‘natishdagi ishlar ham oddiy xatni jo‘natishga o‘xshaydi. Siz aloqa serveri
(odatda ‘st offise protocol) bilan bog‘lanib, xatni «aloqa bo‘limiga olib borasiz». Keyin
aloqa serveri xatni manzillar serveriga uzatadi, u erdan manzili ko‘rsatilgan kishi xatni «olib
ketishi» mumkin.
Elektron aloqa orqali ixtiyoriy ma‘lumotlar: matn, chizma, sxema, diagramma, rasm,
jadval, musiqa va boshqalarni uzatish mumkin. Ma‘lumotlar ko‘rsatilgan manzilga bir
zumda etkaziladi. Ma‘lumot oluvchi bo‘lmagan vaqtda aloqa qutisiga ma‘lumotni qayta-qayta
uzatish va saqlash imkoniyati mavjud.
