170-100-88 razmerdagi namunaviy
qomatining razmer o’lchovlari
O’lchov belgisi
|
O’lchov belgisining nomlanishi
|
O’lchov qiymati, sm.
|
Sbel
|
Bel aylanasi
|
44,0
|
Sbo’ksa
|
Bo’ksa aylanasi
|
50,6
|
Dbel.tiz
|
Beldan tizzagacha bo’lgan masofa
|
58,1
|
Dshim
|
Shim uzunligi
|
98,0
|
Klassik uslubdagi erkaklar shimi konstruktsiyasini qurish uchun tavsiya etilgan qo’shimchalar: Pbel = 1,0 sm, Pbo’ksa = 2,0 sm.
Bu еrda: Pbel–bel aylanasiga; qo’shimcha, Pbo’ksa – bo’ksa aylanasiga qo’shimcha.
kaprini konstruktsiyasini qurish tartibi SOTShp usuli boyicha bayon etilgan (2-jadval).
2-jadval
Kaprining chizmasini qurish uchun hisoblar Konstruktiv bo’lak | Siljitish yo’nalishi | Hisob formulasi, hisob | Bo’lak qiymati, sm. | Kapri shimi konstruktsiyasining bazis to’rini qurish (3-rasm). |
T0N0
|
Vertikal boylab pastga
|
T0N0 = Dbo’ksa
|
98,0
|
T0K0
|
Vertikal boylab pastga
|
T0K0 = Dbel.tizza
|
58,1
|
T0Ya1
|
Vertikal boylab pastga
|
T0Ya1 = 0,5 Sbo’ksa – (1,0 – 2,0) – 0,7 = 0,5 x 51,6 – 1,0 – 0,7
|
24,1
|
Ya1B1
|
Vertikal boylab yuqoriga
|
Ya1B1 = 1/3 T0Ya1 = 1/3 x 24,1
|
8,0
|
T0T01
|
Vertikal boylab pastga
|
T0T01 = 0,1 (Sbo’ksa – Sbel) = 0,1 (51,6 – 44) = 0,1 x 7,6
|
0,76
|
B1B2
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
B1B2 = 0,5 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) = 0,5 (51,6 + 2,0) = 0,5 x 53,6
|
26,8
|
B2B21
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
B2B21 = 0,5 0,7
|
0,5
|
Ya2Ya3
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
Ya2Ya3 = 0,1 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) = 0,1 (51,6 + 2,0) = 0,1 x 53,6
|
5,4
|
Ya1Ya
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
Ya1Ya = Yaya3 = Ya1Ya3*/2 = 32,2 / 2
|
16,1
|
NN1 NN2
|
Gorizontal boylab o’ngga va chapga
|
NN1 = NN2 = N1N2 / 2 = (Shetak – 2,0) / 2 = (22,0-2,0) / 2
|
10,0
|
NN3
NN4
|
Gorizontal boylab o’ngga va chapga
|
NN3 = NN4 = NN1 + 2,0 = 10,0 + 2,0
|
12,0
|
B1B3
|
Gorizontal boylab chapga
|
B1B3 = 0,1 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) – 2,0 = 0,1 (51,6 + 2,0) –2,0 = 0,1 x 53,6 – 2,0
|
3,4
|
B3B4
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
B3B4 = (Sbo’ksa+Pbo’ksa) – B1B21 = (51,6 + 2,0) – 27,3
|
26,3
|
B4B5
|
Yoy boylab yuqoriga
|
B4B5 = 0,05 (Sbo’ksa+T0Ya1) – (0,3 – 0,5) = 0,05 (51,6 + 24,1) – 0,3 = 0,05 x 75,7 – 0,3 = 3,8 – 0,3
|
3,5
|
Ya2Ya21
|
Gorizontal boylab chapga
|
Ya2Ya21 = 0,04 x Sb = 0,04 x 51,6
|
2,0
| Shim old bo’lagini qurish (4-rasm) |
Ya21 1
|
B2Ya2Ya3 burchak bissektrisa boylab o’ngga va yuqoriga
|
Ya21 1 = 0,4 Ya2B2 = 0,4 x 8,3
|
3,3
|
T2T4
|
T2T0 to’g’ri chiziq boylab chapga
|
T2T4 = 0,5 (Sbel + Pbel) + 4,0 = 0,5 (44,0 + 1,0) + 4,0
|
26,5
|
K3K1
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
K3K1 = 1,0 – 1,5
|
1,0
|
KK2
|
Gorizontal boylab o’ngga
|
KK2 = KK1
|
Chizmadan o’lchash
|
NN5
|
Vertikal boylab yuqoriga
|
NN5 = 0 1,0
|
0,7
| Shim ort bo’lagini qurish |
Ya21Ya5
|
Gorizontal boylab yuqoriga
|
Ya21Ya5 = 0,25 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) – 1,5 = 0,25 (51,6 + 2,0) – 1,5
|
11,9
|
Ya3Ya32
|
Ya3K2 chiziq boylab pastga
|
Ya3Ya32 = 1,0
|
1,0
|
Ya212
|
B4Ya21Ya3 burchak bissektrisasi boylab yuqoriga va o’ngga.
|
Ya212 = 2,0 – 3,0
|
2,5
|
KK4 KK5
|
Gorizontal boylab o’ng va chapga
|
KK4 = KK5 = KK1 + 2,0
|
|
T5T7
|
T5 nuqtadan chapga T0 gorizontal chiziq bilan kesishgunga qadar.
|
T5T7 = 0,5 (Sbel + Pbel) + 2,0 = 0,5 (51,6 + 1,0) + 2,0
|
28,3
|
NN6
|
Vertikal boylab pastga.
|
NN6 = 0,5 – 1,0
|
0,7
|
3-rasm. Kalta shim kaprining konstruksiyasining
Basis to`ri chizmasini qurish 4-расм. Kalta shim kaprining old va ort bo`laklarining konstruksiyasi chizmalarini qurish
.
1.3. O`lchov olish va kaprining asos konstruksiяsini qurish
TEXNOLOGIK XARITA
Texnologiya asosida faoliyat turlari Chizma Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
I II III
1. Shim konstruktsiyasini qurish uchun o’lchov belgilarining qiymatini aniqlash. 1-jadval. Har bir o’quvchi o’ziga berilgan razmerga mos ravishda o’lchov belgilari qiymatini tanlaydi.
2. Kapri shimining konstruktsiyasini qurish uchun qo’shimchalar tanlash. Qo’shimchalar qiymati shim siluetiga qarab tanlanadi. Pt = 1,0, Pbo’ksa = 2,0.
3. Shim konstruktsiyasining bazis to’ri chizmasini qurish. Shim bazis to’ri chizmasi 2-jadvalga asosan chiziladi.
T0N0 = Dshim
T0K0 = Dbel.tizza
T0Ya1 = 0,5 Sbo’ksa – (1,0 – 2,0) – 0,7 = 0,5 x 51,6 – 1,0 – 0,7
Ya1B1 = 1/3 T0Ya1 = 1/3 x 24,1
T0T01 = 0,1 (Sbo’ksa – Sbel) = 0,1 (51,6 – 44) = 0,1 x 7,6
B1B2 = 0,5 (Sbo’ksa + Pbel) = 0,5 (51,6 + 2,0) = 0,5 x 53,6
B2B21 = 0,5 0,7
Ya2Ya3 = 0,1 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) = 0,1 (51,6 + 2,0) = 0,1 x 53,6
Ya1Ya = Yaya3 = Ya1Ya3*/2 = 32,2 / 2
NN1 = NN2 = N1N2 / 2 = (Shetak – 2,0) / 2 = (22,0-2,0) / 2
NN3 = NN4 = NN1 + 2,0 = 10,0 + 2,0
B1B3 = 0,1 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) – 2,0 = 0,1 (51,6 + 2,0) –2,0 = 0,1 x 53,6 – 2,0
B3B4 = (Sbo’ksa+Pbo’ksa) – B1B21 = (51,6 + 2,0) – 27,3
B4B5 = 0,05 (Sbo’ksa+T0Ya1) – (0,3 0,5) = 0,05 (51,6 + 24,1) – 0,3 = 0,05 x 75,7 – 0,3 = 3,8 – 0,3
Ya2Ya21 = 0,04 x Sbo’ksa = 0,04 x 51,6
4. Shim old bo’lagining konstruktsiyasini qurish.
Ya21 = 0,4 Ya2B2 = 0,4 x 8,3
T2T4 = 0,5 (Sbel + Pbel) + 4,0 = 0,5 (44,0 + 1,0) + 4,0
K3K1 = 1,0 – 1,5
KK2 = KK1
NN5 = 0 – 1,0
5. Shim ort bo’lak konstruktsiyasini qurish. Ya21Ya5 = 0,25 (Sbo’ksa + Pbo’ksa) – 1,5 = 0,25 (51,6 + 2,0) – 1,5
Ya3Ya32 = 1,0
Ya212 = 2,0 – 3,0
KK4 , KK5 = KK5 = KK1 + 2,0
T5T7 = 0,5 (Sbel + Pbel) + 2,0 = 0,5 (51,6 + 1,0) + 2,0
NN6 = 0,5 – 1,0
6. Shim konstruktsiya chizmasining to’g’riligini tekshirish. Buning uchun:
1) shim old va ort bo’laklari bel, bo’ksa, tizza, pocha chiziqlari boyicha, shim uzunligi tekshiriladi va berilgan razmer o’lchovlari bilan solishtiriladi;
2) old va ort bo’laklarning yon va odim choklari boyicha uzunligini solishtirib, muvofiqligi tekshiriladi. 3) old va ort vitochkalar yopilib, bel chizig’ining shakli tekshiriladi.
II. BOB. Kalta shim kaprini modellashtirish.
2.1. Shim old va ort bo’lagini texnik modellash KAPRI SHIMI ASOS KONSTRUKSIYASINI MODELLASH
2-rasmda misol tariqasida klassik uslubdagi erkaklar shimi modeli berilgan.
2-rasm. Kaprining tashqi ko’rinishi
Tashqi ko’rinish tavsifi. Klassik uslubdagi erkaklar shimi, to’g’ri siluetli, uzunligi to’piqqacha, yon chokli, belbog’li. Old bo’lak bel qirqimida ikkita kichkina taxlama mavjud. Belbog’ uchlari izma va tugmaga taqiladi. Shim taqilmasi – molniyada.
Belbog’iga oltita kamar tutkich tikilgan: ikitasi – yon chokda, ikkitasi old taxlama o’rnida, ikkitasi orqada; orqa o’ng bo’lakda qirqma ramkali (mag’izli) cho’ntak, old bo’lakda og’ma qirqma cho’ntak loyihalangan. Shim astarlidir.
Shim konstruktsiyasini modellash - shim asos konstruktsiyasi chizmasida amalga oshiriladi. Buning uchun shim old va ort bo’laklari konturlari asos konstruktsiyadan qog’ozga alohida-alohida qilib ko’chiriladi. Chizmadan asosiy konstruktiv chiziqlar, kertiklar shim buklov chiziqlari ham ko’chiriladi. Shim old bo’lagini modellash bosqichlari:
shimning bo’ksa chizig’i va og’ chizig’i boyicha kengligini aniqlash;
shimning uzunligi va pochasi kengligini aniqlash;
t axlamalarni modellash;
cho’ntaklarni modellash.
3-rasm. Tekislikda joylashtirilgan namunaviy konstruktsiyali
shimning tashqi ko’rinishi.
Klassik uslubdagi erkaklar shimiga qomat bo’ksa va bel uchastkalari boyicha yopishib turishi, tizzadan pastki qismining boldiriga tegib turishi xosdir. Ba’zi hollarda klassik shim old bo’lakda taxlamalar hisobiga bemalolroq turishi mumkin (2-rasm). Klassik shimlarda old va ort buklov chiziqlari aniq ifodalangandir (3-rasm).
4-rasm. Shim old bo`lagini modеllash.
a – bir tomonlama taxlamani modеllash;
b - qarama-qarshi taxlamalarni modеllash.
Old buklov chiziq tizza o’rtasiga (chanoqlariga) va pastda oyoq uchlariga, ort buklov chiziq dumba o’rtasiga va tovon markaziga yo’naltirilgan bo’lishi kerak.
Shim pochasidan polgacha bo’lgan masofa (shim uzunligi) shim silueti va pocha kengligiga bog’liq. Agar shim pochasi kengligi Kpocha 28 . . . 32 sm bo’lsa, poldan pochagacha bo’lgan masofa (Mpp) q 3-4 sm, Agar Kpocha = 24-27 sm bo’lsa, Mpp = 5-6 sm. Kpocha = 20-23 sm bo’lsa, Mpp = 7-8 sm.
Shim siluetini o’zgartirishning asosiy usuli parallel va konus kengaytirish yoki toraytirishdir. Konus kengaytirish shim konstruktsiyasining istalgan joyidan – bel, bo’ksa, tizzadan pastroqda boshlanishi mumkin. Kengaytirish kattaligi model siluetiga qarab yoki shunga o’xshash tayyor kiyimlarga qarab taxminan aniqlanadi.
Klassik shimlarning bel qirqimidagi taxlamalar bir tomonga yoki qarama-qarshi tomonga qaratib loyihalanadi. Agar taxlama bitta bo’lsa, uning kattaligi va o’rni bel vitochkasi o’rnida belgilanadi. Ikki yoki undan ortiq taxlama yoki vitochkalar bo’lgan holda shimning bel, bo’ksa, tizza, og’, pocha chiziqlari boyicha kengligi aniqlanadi va asos konstruktsiya bilan solishtiriladi. Asos konstruktsiya berilgan model siluetidan tor bo’lsa, old bo’lak shabloni buklov chizig’i boyicha boy barobar kesib olinadi va parallel kengaytirish vositasida kengaytiriladi. (4, a-rasm). Aksincha keng bo’lsa huddi shu kabi toraytiriladi.
Shim old bo’lagi bel chizig’ida ikkita taxlama o’rni belgilanadi. Taxlama yon cho’ntak tomondan old o’rta qirqim tomonga qarab qoyiladi. Taxlamalardan biri old buklov chizig’i yoki vitochka o’rnida belgilanadi. Taxlama kengligi 1,5-2,0 sm. Taxlama o’rnida kertiklar belgilanadi.
|
