55
!
!
!
o‘lkasining barcha viloyatla rida joriy etildi.
Ularning tarkibi sud rai-
si, uning o‘rinbosari va sud a’zolaridan iborat bo‘lgan. Jazo chorasini
sudya lar va ikki sud a’zosi tayinlardi. Ular ning
qarori ustidan berilgan
apellatsiyani imperiyada oliy sud bo‘lgan hukumat senati ko‘rib chiqardi.
Shunday qilib, Turkiston o‘lkasidagi sud tizimi mustamlakachi hukumat
vakillari va o‘lka ma’muriyati nazorati ostiga o‘tdi.
O‘zingizni sinang!
Okrug sudlari – ...
1898-yilda ...
General-gubernator ... vazifalarini ham bajargan.
Turkiston o‘lkasida podsho hukumati mahalliy
aholining keng ko‘lamli qo‘zg‘olonlarga
aylanib
ketadigan norozilik harakatlariga qarshi jazolash
tadbirlari uchun imperiya manfaatlarini to‘liq
himoyalaydigan huquqiy
asoslar yara tishga harakat qildi. 1881-yilda «Davlat tartiboti va jamo-
at osoyishtaligini qo‘riqlashga qaratilgan chora-tadbirlar to‘g‘risidagi
Nizom» e’lon qilindi. Nizomga muvofiq general-gubernator «kuchay-
tirilgan» yoki «favqulodda» qo‘riqlash holatini o‘z
ixtiyori bilan joriy
etish huquqiga ega bo‘ldi. Bunday huquq o‘lkada qo‘zg‘olon, «jamoat
osoyishtaligi» buzilgan va «tash vishli kayfiyatlar» paydo bo‘lgan taqdir-
da unga o‘z ixtiyoriga ko‘ra kuch va zo‘ravonlik ishlatish mumkinligini
anglatar edi. 1892-yildan boshlab 1916-yilga qadar Turkiston «kuchayti-
rilgan qo‘riqlov» va «favqulodda qo‘riqlov» holatida bo‘ldi.
Yangi «Nizom» shahar va qishloq larning har bir mavzesini nazorat
osti da saqlab turgan avvalgi politsiya tuzil malariga qo‘shimcha
tarzda
uyezd boshliqlariga
ispravniklar huquqini ham berdi.
Bu narsa ularni
uyezd politsiya boshqarmalari rahbarlariga tenglashtirgan edi. Ular har
qanday odamni yetti kunga qamoqqa olishga
yoki jarimaga tortish va-
kolatiga ega bo‘ldilar. Uchastka pristav lari
lavozimi ularga yordam tariqasida ta’sis
etilgan edi. Odatda, ular soliqlar yig‘imiga,
joylarda majburiyatlar,
uyezd boshliqlari-
ning qarorlari ijro etilishiga rahbarlik qilgan
ofitserlar bo‘lib, har qanday o‘zgarishlar
haqi da o‘lka ma’muriyatiga ma’lumot yet-
kazib turgan holda aholi ustidan ke rakli na-
zoratni amalga oshirar edilar. O‘z uchast-
