|
O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 13- son ilmiy tadqiqotlar jurnaliBog'liq Ochilova Nurzoda TursunovnaO‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
13-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.11.2022
334
materiallarga singib qoplama parda hosil qiladi. Glazur uchun kvarts qumi, kaolin, dala
shpati va ishkorli metallar ishlatiladi. Bu qo’shilmalar tegirmonda yaxshilab tuyiladi,
so’ngra kukun yoki eritma holatida pishirishdan oldin surtiladi.
Sopol materiallari va buyumlar turli-tuman o’lchamga, shaklga, fizik-mexanik
xossalarga ega bo’ladi. Ularni ishlab chiqarish texnologik jarayonining asosiy
bosqichlari tahminan bir xil bo’ladi va xom ashyo materiallarni qazib olish va massani
tayyorlash, qoliplash, quritish, pishirish, pishirilgan buyumlarni navlarga ajratish va
omborda saqlashni o’z ichiga oladi.
Gil qazib olish. Sopol materiallari va buyumlarni ishlab chiqarish uchun gil,
bevosita korxona yaqinida joylashgan ochiq konlardan ekskovatorlar va boshqa
mashina hamda mexanizmlar yordamida qazib olinadi. Korxonaga gil rels yo’lli
vagonchalar, avtosamosvallar, tasmali transporterlar va transportning boshqa turlari
bilan tashiladi.
Gil aralashmasi plastik, yarim quruq va ho’l (shliker) usullarda qoliplanadi. Bu
usullardan qaysi birini tanlash dastlabki materiallarning xossalariga, sopol
massasining tarkibiga va buyumlarni qoliplash usuliga, shuningdek, ularning
o’lchamlari va vazifasiga bog’lik.
Plastik usulda gil tabiiy namlikda aralashtiriladi yoki namligi 18–23% bo’lgan gil
qorishmasi hosil bo’lgunga qadar suv qo’shiladi. Gilni maydalash va qayta ishlash
uchun turli xil juvalar va maydalagichlardan, aralashtirish uchun esa gil qorgichlardan
foydalaniladi (1-rasm).
1 - rasm. Plastik usulda sopol g’isht ishlab chiqarishning texnologik sxemasi.
|
| |
