silindrli, ishlash tartibi 1-3-4-2 bo‘lgan dvigatellarda taktlarning

199 
Silindrlari bir qator joylashgan olti silindrli to‘rt taktli dvigatelning tirsakli 
vali tirsaklari o‘zaro 120o burchak ostida simmetrik joylashgan bo‘ladi. Bunday 
dvigatelning (A-01M) ishlash tartibi 1-5-3-6-2-4 (3-jadval). 
Qatorli 6 silindrli, ishlash tartibi 1-5-3-6-2-4 bo‘lgan dvigatel taktlarining 
bajarilish ketma-ketligi
Tirsakli 
valning 
aylani-shi 
Tirsakli 
valning 
burilish 
burchagi, 
grad. 
Silindrlar raqami va taktlar nomi 
1 
2 
4 
5 
6 
Birinchi marta 
aylanishi 
0-60 
kengayi
sh 
chiqarish 
3 
Kiritish 
siqish 
kiritish 
60—1 20 
siqish 
Siqish 
120—180 
kiritish 
kengayish 
1 80—240 
chiqaris
h 
siqish 
240-300 
kengayis
h 
Kengayis
h 
300—360 
siqish 
chiqarish 
Ikkinchi marta 
aylanishi 
0-60 
kiritish 
kengayi
sh 
60—1 20 
chiqarish 
Chiqaris
h 
1 20—1 80 
kengayis
h 
kiritish 
1 80—240 
siqish 
chiqaris
h 
240—300 
kiritish 
Kiritish 
300—360 
chiqarish 
siqish 

200 
To‘rt taktli V- simon sakkiz silindrli dvigatel (11-rasm) o‘ng va chap 
silindrlar markazi chiziqlari orasidagi burchak 90 qilib yasalgan. Taktlar ketma-
ketligi o‘zaro perpendikulyar tekislik hosil qiladigan tartibda bo‘ladi. Bunday 
dvigatellar (ZIL-130,ZMZ-53) silindrlarining ish tartibi 1-5-4-2-6-3-7-8 
(rasmda silindrlar nomerlab ko‘rsatilgan). 
8-rasm. V-simon joylashgan slindrlarning joylashish tartibi. 

201 
5-mavzu: Krivoship-shatun mexanizmining vazifasi. 
Reja: 
1.Umumiy ma’lumotlar. 
2. Slindrlar. 
3.Porshen, porshen halqalari va barmog‘i 
4.Tirsakli val
.
Krivoship-shatunli 
mexanizm 
silindrda 
yonilg‘i 
aralashmasi 
yonganidan hosil bo‘lgan gaz bosimini qabul qilib porshenning ilgarilama-
qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga o ‘zgartirib beradi. 
Krivoship-shatunli mexanizmning barcha detallari harakatlanuvchi va 
harakatsizlarga bo‘linadi. Harakatsiz detallari dvigatelning korpusini tashkil etib, 
ularga silindr, uning kallagi va karterlar kiradi. Harakatlanuvchi detallari, porshen, 
uning barmog‘i, shatun, tirsakli val va maxoviklardan tashkil topadi . 
Avtomobil dvigatellarida keng tarqalgan krivoship-shatunli mexanizmi 
bir 
qatorli
silindrlari vertikal joylashgan turidir (“Neksiya”, VAZ-2108, “Tiko”, 
“Damas”, “Matiz” avtomobillari). 
Silindrlar bloki. 
Dvigatelda ish siklining barcha jarayonlari silindr ichida sodir bo‘ladi. 
Silindrlar bloki yaxlit bo‘lib, u o‘z navbatida karter bilan birga quyib tayyorlanadi. 
Silindrlar bloki dvigatelning asosi bo‘lib, uning ichki qismida krivoship-shatunli 
mexanizm va gaz taqsimlash mexanizmlarining detallari, shuningdek, sovitish 
tizimining suv g‘iloflari va moylash tizimining moy kanalchalari joylashgan. 
Uning tashqi qismiga esa dvigatel mexanizmi va uning tizimlariga kiruvchi ba’zi 
-Klapan qopqog‘i -
Klapan 
qopqog‘ining 
qistirmasi 
-Silindrlar bloki 
kallagi -Silindrlar 
bloki kallagining 
qistirmasi -
Silindrlar bloki 

202 
10-rasm.
Bir silindrli benzinli ichki yonuv dvigateli. 

Download 19,16 Mb.