199
Silindrlari bir qator joylashgan olti silindrli to‘rt taktli
dvigatelning tirsakli
vali tirsaklari o‘zaro 120o burchak ostida simmetrik joylashgan bo‘ladi.
Bunday
dvigatelning (A-01M) ishlash tartibi 1-5-3-6-2-4 (3-jadval).
Qatorli 6 silindrli, ishlash tartibi 1-5-3-6-2-4 bo‘lgan dvigatel taktlarining
bajarilish ketma-ketligi
Tirsakli
valning
aylani-shi
Tirsakli
valning
burilish
burchagi,
grad.
Silindrlar raqami va taktlar nomi
1
2
4
5
6
Birinchi marta
aylanishi
0-60
kengayi
sh
chiqarish
3
Kiritish
siqish
kiritish
60—1 20
siqish
Siqish
120—180
kiritish
kengayish
1 80—240
chiqaris
h
siqish
240-300
kengayis
h
Kengayis
h
300—360
siqish
chiqarish
Ikkinchi marta
aylanishi
0-60
kiritish
kengayi
sh
60—1 20
chiqarish
Chiqaris
h
1 20—1 80
kengayis
h
kiritish
1 80—240
siqish
chiqaris
h
240—300
kiritish
Kiritish
300—360
chiqarish
siqish
200
To‘rt taktli V- simon sakkiz silindrli dvigatel (11-rasm) o‘ng
va chap
silindrlar markazi chiziqlari orasidagi burchak 90 qilib yasalgan. Taktlar ketma-
ketligi o‘zaro perpendikulyar tekislik hosil qiladigan tartibda bo‘ladi. Bunday
dvigatellar (ZIL-130,ZMZ-53) silindrlarining ish tartibi 1-5-4-2-6-3-7-8
(rasmda silindrlar nomerlab ko‘rsatilgan).
8-rasm. V-simon joylashgan slindrlarning joylashish tartibi.
201
5-mavzu: Krivoship-shatun mexanizmining vazifasi.
Reja:
1.Umumiy ma’lumotlar.
2. Slindrlar.
3.Porshen, porshen halqalari va barmog‘i
4.Tirsakli val
.
Krivoship-shatunli
mexanizm
silindrda
yonilg‘i
aralashmasi
yonganidan hosil bo‘lgan gaz bosimini qabul qilib porshenning ilgarilama-
qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga o ‘zgartirib beradi.
Krivoship-shatunli mexanizmning barcha detallari
harakatlanuvchi va
harakatsizlarga bo‘linadi. Harakatsiz detallari dvigatelning korpusini tashkil etib,
ularga silindr, uning kallagi va karterlar kiradi. Harakatlanuvchi detallari, porshen,
uning barmog‘i, shatun, tirsakli val va maxoviklardan tashkil topadi .
Avtomobil dvigatellarida keng tarqalgan krivoship-shatunli
mexanizmi
bir
qatorli
silindrlari vertikal joylashgan turidir (“Neksiya”, VAZ-2108, “Tiko”,
“Damas”, “Matiz” avtomobillari).
Silindrlar bloki.
Dvigatelda ish siklining barcha jarayonlari silindr ichida sodir bo‘ladi.
Silindrlar bloki yaxlit bo‘lib, u o‘z navbatida karter bilan birga quyib tayyorlanadi.
Silindrlar bloki dvigatelning asosi bo‘lib, uning ichki qismida krivoship-shatunli
mexanizm va gaz taqsimlash
mexanizmlarining detallari, shuningdek,
sovitish
tizimining suv g‘iloflari va moylash tizimining moy kanalchalari joylashgan.
Uning tashqi qismiga esa dvigatel mexanizmi va uning tizimlariga kiruvchi ba’zi
-Klapan qopqog‘i -
Klapan
qopqog‘ining
qistirmasi
-Silindrlar bloki
kallagi -Silindrlar
bloki kallagining
qistirmasi -
Silindrlar bloki
202
10-rasm.
Bir silindrli benzinli ichki yonuv dvigateli.
