Birovning his-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish




Download 3 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/79
Sana04.06.2024
Hajmi3 Mb.
#259988
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   79
Bog'liq
pedagogik konfilikt

Birovning his-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish.
Konfliktlarda 
manfaatlar to‘qnashuvidan tashqari, emotsional-hissiy to‘qna-
shuv ham yuz beradi. Ya’ni emotsional-hissiy qarama-qarshilik 
mavjud nizoning tashqi ko‘rinishi sifatida o‘zini namoyon etadi. 
Konfliktda ham o‘z manfaatlarini ifoda etish maqsadida, ham 
o‘zini himoya qilish uchun har bir inson o‘z his-tuyg‘ulariga 
berilib, esankirab qolishi mumkin. Emotsional esankirash esa 
konflikt jarayonining to‘g‘ri va adolatli hal etilishiga zarar 
yetkazishi mumkin. Shu bois, konfliktning yechimida bir tomon-
dan, o‘zining his-tuyg‘ularini jilovlay bilish, ikkinchi tomondan, 
o‘z opponenttining his-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish talab 
qilinadi. Birovning his-tuyg‘ulari mazkur konkret(aniq) shax-
sning aynan konkret shart-sharoitdagi ahvolining namunasi sifa-
tida baholanishi ma’lum xulosalar qilinishiga yordam beradi. 
Ya’ni, konfliktdagi his-tuyg‘ular insonning boshqa insonga yo‘-
naltirilgan doimiy mavjud munosabatini emas, balki birdaniga 
uyg‘ongan va portlash orqali o‘zini ifoda etayotgan tuyg‘ularini 
ifoda etadi, xolos. Emotsional portlash - o‘tib ketadi. Ularning 
ortida insonning azaliy, shakllangan va hurmatli munosabati 
yotgan bo‘lishi mumkin. 
Shu bois, diqqatni bir soniyada vujudga kelib, josh urgan 
emotsiyalarga emas, balki azaliy mavjud bo‘lgan hurmatli muno-
sabatlar va emotsiyalarga qaratishga harakat qilishga yo‘naltirish 
lozim. Hurmat va e’tibor ishonchga olib kelishini yodda tutish 
lozim. Birovning his-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish, faqat konflikt 
sharoitiga nisbatan emas, balki umuman hayotdagi barcha 
bosqichlarga nisbatan qat’iy qoidalardan biri bo‘lishi lozim. 
Masalan, o‘z otangiz bilan siz uchun muhim bo‘lgan masalada 
bahslashib qoldingiz. Masalan, siz o‘zingiz yoqtirgan qizga uylan-
moqchisiz, ammo otangiz bunga qarshi. Otangiz sizni tushunishni 
istamaydi. Orada janjal yuzaga keladi. Siz jaxd qilib, ko‘chaga 
chiqib ketasiz. Otangiz orangizda bo‘lgan hodisadan qiynalib, uyda 
qoladi. Otangiz aslida sizga yomonlik istamaydi. Otangiz, balki siz 
tanlagan qizning qandayligini bilsa, o‘z fikrini o‘zgartirar. Bunga 
esa vaqt talab etiladi. Kechqurun kelsangiz, otangiz hafa. Ammo 


178 
siz chekinishni istamaysiz. Siz yana unga nisbatan o‘z so‘zingizda 
qolganingizni ko‘rsatmoqchi bo‘lib, bee’tibor bo‘lasiz. 
Ammo otangizning kechqurundagi salbiy kayfiyati kunduzi 
bo‘lgan janjal oqibatida o‘zini yomon his qila boshlagani natijasi 
bo‘lishi mumkinligini xayolga ham keltirmaysiz. Siz o‘zingizni 
o‘z baxti ustida kurashayotgan odam sifatida qabul qilasiz, o‘z 
so‘zingizdan qaytmasligingiz aniq. Ammo, bu degani, umuman 
bee’tiborlik degani emas-ku?! Otangiz sizni hafa qilmaslik uchun 
o‘z ahvoli haqida so‘z demaydi, u indamaydi, o‘zini yomon his 
qilayotganligini yashiradi. Uning yurak huruji og‘irlashadi. Siz 
esa o‘zingiz bilan o‘zingiz ovora bo‘lib qolaverasiz. Bunday 
yaqinlaringiz emotsional holatiga bo‘lgan bee’tiborlik juda 
yomon oqibatlarga olib kelishi mumkinligini siz hali bilmaysiz. 
Konflikt sharoitida har ikki tomon ham ishonchga muhtojdir, 
o‘zaro ishonch esa konflikt yechimini topishga imkon beradi. 
Yuqoridagi holatda, kechqurun uyga qaytgandan so‘ng (aslida 
ko‘chada yurganda ham bir telefon qilib ahvol so‘rasangiz bo‘ladi), 
“Dada, mayli, hafa bo‘lmang. Bu masalalar birdaniga hal bo‘l-
maydi. O‘ylashib ko‘rarmiz... Biror chorasi chiqib qolar... Siz men-
ga yaqin odam.. O‘zingizni avaylang...” desangiz, otangiz yurak 
xuruji bezovta qilayotganligini ochiq aytadi. O‘rtada ikki tomon 
orasida yana ishonch vaziyati tug‘iladi. Inson insonga har jihatdan 
zarur va muhtoj ekanligini yodingizdan chiqarmang. Chunki inson 
axloqi uning boshqalarga bo‘lgan munosabati orqali bilinadi, o‘zini 
ko‘rsatadi, ammo uning axloqiyligini yaratuvchi mohiyat inson 
ichki olamida tarbiyalangan bo‘lsagina, u yuzaga chiqadi. 

Download 3 Mb.
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   79




Download 3 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Birovning his-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish

Download 3 Mb.
Pdf ko'rish