nadigan o ‘rnatilgan nuqtai nazardan kelib chiqadigan baho berish-
dan iborat.
Tushuntirish — ilm-fanning eng asosiy vazifasi.
Atrof-muhitdagi
voqea-hodisalarni tushuntirishning dastlab mifologik, diniy, natur-
filosoflya tizim lari paydo b o ‘lgan. H ozir tushuntirishning
quyidagi
shakllari mavjud:
Ilmiy tushuntirish —
obyektiv qonuniyatlar asosida tushuntirish.
Bu — voqea-hodisalarni, ularning mohiyatini to ‘g'ri
tushuntirish
hisoblanadi.
Ratsional tushuntirish —
hodisalar va odam lar harakati qanday
amalga oshirilgan bo‘lsa, ularning to 'g 'ri yoki noto‘g ‘riligidan q at’iy
nazar, asli holicha tushuntirishdan iborat.
Bundan
tashqari, harakatni amalga oshiruvchining maqsadini
tushuntirishda ham uning to ‘g‘ri yoki n o to ‘g‘riligidan qat’iy nazar,
shu maqsadning o'zini tushuntirish shakli qo’llaniladi.
Tushuncha — narsa va hodisalar, ularning xossalari, ular orasidagi
munosabatlarni aks ettiruvchi fikrlar.
Ilmiy tushunchada mohiyatni ifodalavchi alohida belgilar um um -
lashtiriladi.
H ar bir tushunchaning mazmuni va hajmi bo‘ladi. M azmun —
tushuncha orqali aks ettirilgan belgilar yig'indisi,
shu mazmunga
tegishli belgilarga ega narsa, hodisalar yig'indisidan iborat.
Tushunchada aks ettiriladigan narsalar doim kengroq sinf tarki-
bidan ajratuvchi belgilarga ega bo‘lib,
shu kengroq sinfga nisbatan
turlarni ifodalaydi. M asalan, turli burchakli uchburchaklar — um u-
man uchburchaklar sinfiga nisbatan tur.
Uchburchaklar esa geometrik
shakllar sinfiga nisbatan tur hisoblanadi.
Tushunchalar hajmiga ko‘ra — hajmsiz, bir elem entli, ko‘p
elementli bo'ladi:
- hajmsiz —
oltin tog‘i; suv parisi.
