|
Pedagogika 017, 6-son Bosh muharrirBog'liq 4979 197 2017. 6-sonPEDAGOGIKA
2017, 6-son
125
Mazkur masalaning muammoli jihati shundaki, tasviriy san’atning tarixiy
mavzudagi asarlarini aniq tarixiy voqelikka oid asar sifatida tan olmaslik
natijasida “Qadimgi dunyo” va “О‘rta asrlar tarixi” о‘quv qо‘llanmalari va
darsliklarida ulardan foydalanishga qarshi bо‘lgan nuqtayi nazarlar yo‘q emas,
ammo shunday tasviriy san’at asarlari mavjudki, ular bevosita tarixiy voqelikning
real talqini sifatida e’tirof etilishi mumkin, masalan, Sharafiddin Ali Yazdiyning
“Zafarnoma” hamda Zahiriddin Muhammad Boburning “Boburnoma” asarlariga
ishlangan miniatyuralar shunday maqomga ega
1
.
Keyingi yillarda о‘z asarlarida aks ettiriladigan davrni diqqat bilan
о‘rganuvchi, tarixchilar hamda arxeologlarning kо‘rsatmalaridan foydalanuvchi
rassom va yozuvchilar tarixiy mavzudagi tasviriy san’at asarlaridan keng
foydalanish imkoniyatini yaratmoqda. Zamondosh rassomlarimiz Zayniddin
Faxriddinov, Alisher Aliqulov va boshqalarning ijodi bunga yaqqol misol bо‘la
oladi
2
. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, tarixni o‘qitishda tasviriy san’at
asarlaridan foydalanishning samaradorligini aniqlash maqsadida dastlab 7-8-
sinflar uchun “О‘zbekiston tarixi” darslariga tegishli bо‘lgan miniatyura
asarlaridan ayrimlari tanlab olindi. Bir о‘quv yili davomida miniatyura asarlari
yordamida Sirdaryo viloyati Yangiyer shahridagi 4- va 9-maktablar hamda
Toshkent shahridagi Olmazor tumanining 133- va 185-maktablaridagi 7-8-
sinflarda amaliy eksperimental ishlari olib borildi. О‘quv yili yakunida natijalar
tahlil etilganda, miniatyura asarlari asosida о‘tilgan mavzularni о‘quvchilar
tо‘liqroq hamda ongli о‘zlashtirganligi ma’lum bо‘ldi. Olib borilgan tajriba-
tadqiqot jarayonida tarix о‘qituvchisi tarixiy mavzudagi tasviriy san’at asarlaridan
foydalanishda quyidagi pedagogik talablarni e’tiborga olishi lozimligi belgilandi:
o‘qituvchi tarix fanini о‘qitishning faol va innovatsion metodlarining
dars shakli, mavzu va maqsad uchun tegishlisini, samaralisini tanlay olishi;
o‘quvchilarda tarixiy tafakkurni shakllantirishda faol psixologik metodlar
va strategiyalarni bilishi;
tarixiy tushunchaning hajmi va mazmunini tо‘liq anglashi;
1
|
| |
