|
Balanin` mektepte oqiwg`a aqiliy tayarlig`i
|
| bet | 8/9 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 53,77 Kb. | | #263802 |
Bog'liq Фарахатова АйсенураBalanin` mektepte oqiwg`a aqiliy tayarlig`i
Mektepke aqiliy tayarliqtin` a`hmiyetli tiykarg`i bo`limi mektepke oqiwg`a kirip atirg`an balada a`tirap, du`n`ya haqqinda jeterli ken` biliw baylig`inin` bar boliwi. Bilimlerdin` bul pa`ndi oqitiwshi o`z jumisin sho`lkemlestiriwde tayanatug`in za`ru`r tiykar esaplanadi.
Balani mektepke aqiliy tayarlilig`inda balalar iyelegen bilimlerinin` sipati a`hmiyetli bolip esaplanadi. Bilimler sipatinin` ko`rsetkishi birinshi na`wbette olardi balalar ta`repinen sanali iyelegenligi; ko`z aldina keltiriwlerinin` aniq ha`m bo`listirilgenligi; a`piwayi tu`sinik mazmuni ha`m ko`leminin` toliqlig`i; o`zlerine tu`sinikli oqiw ha`m a`meliy waziypalardi sheshe biliwde bilimlerdi o`z betinshe qollana alaw qa`biletleri; bekkemlilik, yag`niy mektepke shekemgi ta`rbiya jasindag`ilardin` ha`diyseler ortasindag`i tu`sinikli, a`hmiyetli baylanis ha`mde mu`na`sibetlerin sa`wlelendire aliw qa`biletidur.
Balani mektepke aqiliy tayarlilig`inin` tiykarg`i bo`limi bala biliw iskerligin qandayda bir da`rejede rawajlang`an boliwidur. Bul orinda
Birinshiden biliw protsessinin` o`sip bariwina ixtiyarlilig`i; materialdi ma`nisi jag`inan ixtiyarli eslep qaliw ha`m aytip da`liyillew, na`rse ha`m ha`diyselerdi rejeli qabil etiw, qoyilg`an biliw ha`m a`meliy ma`selelerdi maqsetke muwapiq sheshe biliw qa`bileti ha`m sol siyaqlilar;
Ekinshiden biliw protsessleri sipatin asiriw: seziwlerdin` aniqlig`i, qabil etiwdin` toliq ha`m tabaqalastirilg`anlig`i, eslep qaliw ha`m ta`kirarlap da`liyillewdin` tez ha`m aniqlig`i;
U`shinshiden balada a`tirap du`n`yag`a biliw mu`na`sibetleri, bilimlerdi iyelew ha`m mektepte oqiwg`a bolg`an umtiliwinin` oyaniwi og`ada a`hmiyetke iye.
Mektepke aqiliy tayarliliqti qa`liplestiriwde bolajaq oqiwshinin` oylaw qa`bileti iskerliginin` uliwma da`rejesi og`ada a`hmiyetke iye. Balalar baqshasinin` balalardi aqiliy jaqtan ta`rbiyalawina baylanisli alip barip atirg`an bekkem, maqsetke muwapiq jumis sharayatlarinda balalarda (iskerlik) oylaw xizmetinde na`rselerdin` ha`r ta`repleme analiz qiliw qa`bitleti, sotsialliq quram tapqan ha`diyseler qa`siyet ha`m sipatlarin usinis etiwde paydalana biliw na`rse ha`m ha`diyselerdegi tiykarg`i baylanis, baylanisliliq, belgilerin aniqlaw tiykarinda a`piwayi uliwmalastiriw qa`biletleri, uqsasliq ha`m pariqlawshi belgilerdi izbe-iz ajiratiw tiykarinda na`rselerdi salistiriwdi a`melge asiriw ko`nlikpesi payda boladi. Bolajaq oqiwshilarda aqiliy xizmetinin` elementar erkinligi: o`z a`meliy xizmetin erkin ra`wishte rejelestiriw ha`m oni reje tiykarinda a`melge asiriw ko`nlikpesi, a`piwayi biliw waziypasin qoyiw ha`m oni sheshe biliw ko`nlikpesi ha`m sol siyaqlilar rawajlandiriladi.
Mektepte aqiliy tayarliliq, sonday-aq balalar ta`repinen oqiw xizmeti elementlarin eslep qaliwinda o`z ishine aladi.
Balalar bekkem ta`lim sharayatlarinda mektepke shekemgi balaliq aqirina kelip, oqiw xizmetinin` tiykarg`i quram bo`leklerinen bo`limlerin: tu`sinikli oqiw waziypasin qabil qiliw, ta`rbiyashinin` ko`setpelerin tu`siniw ha`m aniq orinlawdi o`zinen u`lkenler ta`repinen ko`rsetilgen usillarinan paydalanip ha`m orinlap bir na`tiyjege erisiw, o`z xizmeti, minez-qulqi, tapsirmalarin orinlaw sipati u`stinen qadag`alaw ko`nlikpesin, o`zinin` ha`m basqa balalardin` jumislarina baha beriw qa`biletin, iyelep aliwlari kerek.
So`ylewinin` qanshaliq joqari da`rejede rawajlang`an boliwi balani mektepke aqiliy tayarlilig`inin` a`hmiyetli tiykarg`i bo`limi esaplanadi. Dawisti aniq boliwi, til baylig`i, o`z pikirin logikaliq grammatik duris bayan ete biliw, ma`deniy so`ylew mashqalasi-bulardin` barlig`i mektepte tabisli oqiwdin` za`ru`riy sha`rti esaplanadi.
Aqiliy tayarliliq quramina sonday-aq, sawattin` baslang`ish tiykarlari a`piwayi matematikaliq ko`z aldina keltiriwler, ana tilin jeterli da`rejede ken` bilim, ko`nlikpe ha`m ta`jiriybeler shegarasi da kiredi.
|
| |
