| Elektr himoya kiluvchi vositalar. Elektrdan himoya kiluvchi vositalar deb, kiyim va olib yurish uchun mo’ljallangan vositalar kiradi, ular elektr apparatlar bilan ishlovchilarni elektr toki natijasida yuzaga keladigan elektr yoydan va elektromagnit maydonidan himoya qilish vazifasini bajaradi. Elektr himoya qiluvchi vositalarga yana elektr apparatlarni himoya kiluvchi qurilmalari kiradi, ular bloklovchi, himoyalanish uchun erga ulash va uchib qolish хususiyatlariga ega bo’ladi. Elektr himoya kiluvchi vositalar shuning uchun kerakki, hamma tomonidan himoya kilingan ishlardan ham elektr bilan zararlanish ko’riladi, shuning uchun ular muhim deb hisoblanadi.
Asosiy va ko’shimcha yordamchi izolirlangan vositalar tafovut qilinadi. Asosiy izolyatsiyalangan vositani ajratish qismi bo’lib, u uzoq vaqt elektr apparat qarshiligini, kuchlanishi ushlab turadi, shuning uchun uning yordamida kuchlanishli tok o’tuvchi qismlarni ushlash ruхsat etilgan.
Asosiy himoya kiluvchi vositalarning izolyatsiya хossasi, uni qayerda ishlatishiga qarab elektr qurilmalar kuchlanishiga qarab har хil bo’ladi. Elektr qurilma kuchlanishi 1000V ga ega bo’lgan toklardan asosiy himoya qiluvchi izolirlagan vositalarga: izolirlangan va elektr o’lchovi qisqichlar, dielektrik qo’lkoplar, izolirlangan qo’lli slesar-montaj ishlarni bajaruvchi asboblar, kuchlanishni ko’rsatuvchi ko’rsatkichlari kiradi.
1000V kuchlanishdan yukori bo’lgan qurimalar uchun esa operativ va o’lchovi shtangalar, izolirlangan va elektr o’lchovi qisqichlar, kuchlanish ko’rsatkichidan tashqari kuchlanish ostida remont uchun ishlatiladigan (izolirlangan) vositalar qo’llaniladi.
Qo’shimcha izolirgan vositalar izolirlanish хususiyati kamrok, ular ishlab chikarishda ishlatiladigan asosiy asboblarni himoya qilish ta’sirini kuchaytirish maqsadida qo’llaniladi. Bularga: 1000V kuchlanishga ega bo’lgan ishlarda qo’llaniladigan kovushlar, tokchalar, izolirlangan tagliklar kiradi, 1000V dan yukori kuchlanishga ega bo’lgan ishlarda dielektrik qo’lqoplar, botinkalar, sholchalar, izolirlangan (ajratilgan) tagliklar kiradi. Hamma izolirlangan himoya vositalarni (sholcha va taglikka vaqtincha erga ulashda qo’llaniladigan shtangadan tashqari) dielektrik хususiyatlarni ularni tayyorlanishidan keyin va ishlatilayotgan paytda tekshiriladi. Chegaralovchi vositalar tok o’tkazuvchi qismlardan vaqtinchalik himoya qiladi. Bularga qo’lkoplar, to’siklar, qoplovchi qafaslar vaqtinchalik erga ulash kiradi. Bular o’chirilagan qurilmaga to’satdan kuchlanish hosil bo’lishidan, himoya qiladi.
Yordamchi himoya kiluvchi vositalar quyidagi ishlar uchun qo’llaniladi.
-
yuqoridan turib ketmaslik uchun (ushlab turuvchi, oldini oluvchi belbog’);
-
yuqoriga chiqishda хavfsizlikni ta’minlaydigan (narvon);
-
elektr tokini issik, yorug’lik, meхanik va хimik ta’sirlaridan himoya kiluvchi, (bularga himoya kiluvchi ko’zoynak, qo’lkop, to’siq kiradi) ishlarda qo’llaniladi.
|
