Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi

27 
III. NAZARIY MASHG‘ULOTLAR MAZMUNI 
1-mavzu:
TA’LIM SIFATINI TA’MINLASHDA TALABALAR 
BILIMINI BAHOLASH METODIKASINING NAZARIYASI
. 
REJA: 
1.
 
Baholash, baholashning didaktik maqsadi va vazifalari.
2.
 
Ta’lim sifatiga ta’sir etuvchi omillar (moddiy-texnik baza, professor-
o‘qituvchilarning salohiyati va o‘quv-metodik ta’minot). 
3.
 
 Baholash turlari (joriy, oraliq, yakuniy va xalqaro). Baholash 
tamoyillari va mezonlari. 
3-Renesans jarayoni jamiyat hayotining barcha sohalarini qamrab olgan 
hozirgi kunda mamlakatimizdagi ta’lim tizimi oldidagi muhim funksiyalaridan biri
o‘sib kelayotgan yosh avlodga ta’lim, tarbiya berishning yangi va samarali usullarini 
yaratish, talabalarning bilim darajalariga bo‘lgan talabni ko‘tarish, o‘qitishning 
rejalashtirilgan natijalariga erishish hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi ta’lim 
tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi ta’lim tizimida talabalarning tabiiy 
yo‘nalishdagi o‘quv modulilardan savodxonlik darajasini baholashning milliy 
tizimini yaratish, ta’lim-tarbiya jarayoniga individuallashtirish tamoyillarini tatbiq 
etish, davlat ta’lim standartlarida ko‘zda tutilgan kompetensiyalarni baholash 
mezonlarini ishlab chiqish kabi dolzarb funksiyalarni ilgari surgan. Amaldagi 
bakalavriat yo‘nalishi davlat ta’lim standartlari kompetensiyaviy yondashuvga 
asoslanganligiga qaramasdan, o‘qitish va baholash metodlari asosan o‘quv materiali 
va axborotni yodlash hamda bayon qilishga qaratilganligi, tanqidiy fikrlash, axborotni 
mustaqil izlash va tahlil qilish ko‘nikmalari va boshqa malakalarni rivojlantirishga 
yo‘naltirilgan Nazorat va baholash metodlarini chuqur tahlil etish zaruriyatini talab 
etadi.
Talabalar bilimi nazorat va baholashi - bu ta’lim jarayonining eng muhim va 
o‘qituvchidan katta mahorat va ijodkorlik talab etadigan tarkibiy qismi hisoblanadi. 
O‘qituvchi mohirlik bilan talabalar bilimini nazorat va baholash qilishning vaqtini 
to‘g‘ri belgilashi, nazorat va baholashning turli usullaridan foydalangan holda 
talabalarni butun mashg‘ulot davomida samarali ishlashini ta’minlay olishi kerak. 
nazorat va baholashsiz talaba shaxsining shakllanishiga pedagogik rahbarlik qilish, 
talabalarning bilish faoliyatini, ularning aqliy va amaliy mehnatlarini boshqarish
mumkin emas. O‘qitishning talab darajasidagi natijalariga erishish, ta’lim jarayonini 
mukammallashtirishda Nazorat va baholash ning ahamiyati benihoya katta. nazorat 
va baholash talabalarning tayyorgarlik darajasini aniqlash, ularning bilim va 
malakalaridagi bo‘shliqlarni to‘ldirish imkonini beradi.
Nazorat va baholash aniq belgilangan faoliyat, ya’ni DTS bilan me’yorlangan 
bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarning o‘zlashtirish darajasini aniqlashga 
qaratilgan pedagogik vosita sifatida talabaning shaxs sifatida rivojlanishi, kasbiy 
faoliyatga oid bilimlar, o‘quv moduli asoslarini o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini 
orttirish, dunyoqarash, tafakkuri, xotira va irodasini tarbiyalashga imkon yaratadi. 
Nazorat va baholash orqali talabalar bilimini baholash bilan birga o‘quv jarayonida 

28 
ta’lim maqsadiga qay darajada erishilgani, shuningdek, sifatli ta’lim ko‘rsatkichi 
dinamikasini tahlil qilish mumkin.
Muntazam va tizimli ravishda tashkil etilgan nazorat va baholash jarayoni 
talabani unumli mehnat qilish, o‘zi egallagan bilim darajasini o‘zi baholashga 
o‘rgatadi, o‘quv moduliga bo‘lgan qiziqishini orttiradi. Shuningdek talabalarning 
o‘zlashtirishini nazorat va baholash o‘qituvchilarning faoliyatiga baho berishga asos 
bo‘ladi, ya’ni o‘qituvchi o‘quv materialini qanchalik tushunarli qilib bayon qila olishi 
va o‘qitishning samarali usullaridan foydalanishi, talabalarning mustaqil bilim olish 
jarayonini tashkil etish va o‘tkazish jarayoniga baho berish imkonini beradi. Nazorat 
va baholashdan olingan natijalariga tayangan holda o‘qituvchi kam samara beruvchi 
ish usullarini samarali ish usullari bilan almashtiradi va shuningdek, DTS bilan 
me’yorlangan bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarni egallashga keng sharoit 
yaratadi. 
Talabalarning DTS bilan me’yorlangan bilim, ko‘nikma, malaka va 
kompetensiyalarning o‘zlashtirish darajasini nazorat va baholash qilishning muhim 
funksiyasi talabalarning kasbiy tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan minimal 
talablarga javob beradigan va talaba tomonidan o‘zlashtirilishi shart bo‘lgan bilim 
ko‘rsatkichlariga egaligini, ularning ilmiy dunyoqarashlarini, ekologik, ahloqiy 
tarbiyasining shakllanishini baholash hisoblanadi.
Nazorat va baholashning 

Download 26,13 Mb.