|
Qoraqolpoq davlat universiteti ekologiya va fiziologiya
|
| bet | 31/50 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 424 Kb. | | #263569 |
Bog'liq биогеография лекция узбAvtoxtonlar- mahalliy turlar bo'lib yirik taksonomik guruhga ega turlar. Migrantlar-boshqa yerlardan kelgan turlar.
Organizmlarning geografik tarqalishini tushuntiruvchi birinchi nazariya «quruqlik ko'prigi» nazariyasidir. Bu nazariyada oldin har xil mintaqalar birlashib turgan, shuning uchun hozirgi organizmlar o'xshash bo'lgan. Masalan, Indostan, Shrilanka, Madagaskar va Afrika oldin birlashib Lemuriya qit'asini tashkil qilgan. G'arbiy Afrika va Janubiy Amerikaning florasi birlashib Janubiy Atlantida qit'asini tashkil qilgan. Evropa va Shimoliy Amerika birlashib Shimoliy Atlantida, Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo birlashib - Beringiya qit'asini tashkil qilgan. Biroq hozirgi geologik pozitsiyada faqat keyingi misol tasdiqlangan. Bu nazariya okean tubi tuzilishini tekshirish asosida isbotlangan. Bu nazariyaning o'rniga keyin fiksizm nazariyasi (qit'alarning doimiyligi) keldi. Hozirgi okean basseynlari va materiklar kembriygacha paydo bo'lgan deydi. Biroq bu nazariya areallarning bo'laklanishini tushuntirib bera olmaydi.
Biogeograflarning diqqatini XIX asr boshlarida nemis olimi A.Vegener ishlab chiqqan
« Materiklarning harakati» nazariyasi qaratadi. Bu nazariyada materik bo'laklari yerning qalin qatlamida oqib yurib keyinchalik paleozoyda bir quruqlik-Pangeyaga birikadi. So'ngra u ham bo'laklarga bo'linadi, hozirgiga o'xshab (yura davrida). Bu nazariya ko'pchilik biogeografik omillarni va o'simlik, hayvonlarning tarqalishini yaxshi tushuntiradi. Biroq hech qaysi geologik nazariya qabul qilinmaydi. Hozirgi vaqtda biogeograflar « plitalarning tektonikasi » teoriyasida (yangi global nazariya) o'z yechimini topadi.
Topshiriq va savollar.
1. Erda hayot ilk bor qayerda va qachon paydo bo'ldi?
2. Qaysi erada o'simliklar quruqlika chiqa boshladi?
3. O'simlik va hayvonlarning kelib chiqish va rivojlanishini eralar va davirlar davrlar bo'yicha tushuntirib bering.
9- ma'ruza. Quruqlikning floristik bo'linishi.
|
| |
