82
6-bob. KPI UYALI TARMOQ SAMARADORLIK
KO‘RSATKICHI
6.1. Signallarni raqamli uzatishda modulyatsiyalash usullarini
tanlash mezonlari. KPI uyali tarmoq samaradorlik ko‘rsatkichi
Axborotlarni radioto‘lqinlar vositasida uzatish uchun ajratilgan
diapazonning yuqori chastotali garmonik tebranish f0 eltuvchisi-
ni uzatiluvchi xabarni aks etuvchi past chastotali signallar bilan
mo
dulyatsiyalash zarur. Modulyatsiyaning uchta asosiy
turlari
ma’lum — amplitudali, chastotali va fazali (so‘nggi ikki turini
birgalikda burchakli deb ham izohlash mumkin). Modulyatsiya
usulini tanlashda bir biriga qarama-qarshi bo‘lgan
talablarning,
ya’ni uzatishdagi ishonchlilikni ta’minlash va yetarli darajadagi
spektral samaradorlik orasidagi o‘zaro kelishuvini qidirishga to‘g‘ri
keladi. Bu talablarning qarama-qarshiligi aniq, chunki nazariya-
ning fundamental nizomiga binoan bir
xil sharoitda uzatishning
sifati signal spektrining kengayishi bilan oshib boradi, vaholanki
tizimning sig‘imini oshirishga, elektromagnit moslashuvni va so-
lishtirma o‘tkazish qobiliyatini (polosa birligining
uzatish tezlikka
nisbati) yaxshilashga intilishlar esa ajratilgan chastotalar polosasi-
ni qisqar tirishga majbur qiladi.
Ko‘pincha (an’anaviy) analogli modulyatsiyalashning CHM
usullari sotali aloqa tizimlarining birinchi avlodida (NMT, AMPS
va boshqalar) qo‘llanilgan. Modulyatsiyaning diskretli usullari
(manipulyatsiya) raqamli mobil aloqa standartlarining ikkinchi va
uchunchi avlodlarida qo‘llaniladi. Modulyatsiyalashning
diskretli
usullarini ko‘rib chiqishda signalning umumiy modeli sifatida doi-
miy interval
D
bilan takrorlanuvchi bir xil shaklga ega bo‘lgan
impulslar (jo‘natmalar) ketma-ketligi qabul qilinadi:
∑
−
+
∆
−
=
ϕ
ϕ
ϕ
π
i
t
f
i
t
S
t
S
)
2
cos(
)
(
)
(
2
0
0
0
83
bu yerda, S
0
(t) – jo‘natmaning og‘ib o‘tuvchisi,
φ
i
i jo‘natmaning boshlang‘ich davri.
Binar fazali manipulyatsiya BFM
(ingliz tilidan BPSK binary
phase shift keying)ning oddiy holatda jo‘natmalar to‘rtburchakli
va bir-biriga tutashgan deb faraz qilinadi, ya’ni u
D
davomlikka
ega, faza
φ
i
esa faqat 2 ta mumkin bo‘lgan qiymatni qabul qiladi:
0 yoki (6.1-rasm).
Kirish bitlar ketma-ketligi
Kodlovchi ketma-ketligi
Modulyatsiyalangan
signal
Signal
fazasining sakrashi
