|
Rekreatsiya va turizm geografiyasi
|
| bet | 23/59 | | Sana | 21.01.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #142301 |
Bog'liq TURIZM DARSLIK"Psixotsentrik" tiplar: Pakettur tanlaydilar. Unchalik faol emaslar. Quyosh, dengiz, qum kabi hammaning birgalikda qatnashadigan faoliyatlaridan zavk oladilar. - Ziyorat qilinadigan joylarga asosan tayyorada emas, balki avtomobil bilan borishni xush ko’rishadi. - Tanilgan bilingan joylarni tanlaydilar restoran, klublarni va oldisotdi markazlarini tanlaydilar. Turizm loyihalarini rivojlantirish bosqichlarning barchasida bo’lmoqdadir. Bu erda eng ma’lum va ahamiyatli muammo quyi tuzilmaning qaysi nisbatida turizm investitsiyasi bilan tug’ridan bog’lanishda bo’lganidir. Biror turistik joy uchun qilingan havo maydonining (aeroportning) kengaytirilishi, yangi bir quruqlik yo’lining qurilishi ayni vaqtda hamma mintaqa transportiga va boshqa sektorlarga foydali bo’lmoqtadir. Masalan: turistik muassasalarkompleksi uchun ro’yobga chiqarilgan suv kanallaridan, kompleksning joylashish nuqtasidan shahar,tuman yoki qishloq aholisi ham foydalanadi.
Turistik muassasalar ko’rish uchun qilingan quyi tuzilma investitsiyasi boshqa sektorlarda va qushni tumanlarda ham foydalanilganidan turistikmuassasalar qurilishi sababi bilan ro’yobga chiqqan quyi tuzilma investitsiyasitannarxini faqat u muassasalar bilan bog’likq ko’rish va u muassasalarning tannarxiga qo’shish va tannarx hisoblarini bunga ko’ra yuritish noto’g’ridir. Buning aksincha, turistik muassasalar asosan shahar mehmonxonalari, shaharning mavjud hamma quyi tuzilish imkonlaridan foydalanmoqdalar. Faqat bu foydalanish mavjud bir davlat xizmati investitsiyasidan foydalanish chegarasidan
o’tmaydi. Turizm talabining investitsiyaga ta’siri, har qancha investitsiya loyihalarining tayyorlanish bosqichida bozor vazifalarining ichkarisida o’rganilgan bo’lsa ham kupincha ratsional bo’lmagan omillarga bog’liqbo’lgani uchun o’lchanish va baholantirilishi ham qiyindir. Ichki va tashqi turizm talabi faqat daromad kabi iqtisodiy omillarning rol o’ynagani bir soha bo’lmasdan moda, ko’rgazma iste’mol havosi, snobizm, ijtimoiypsixologik omillar kabi bir nechta omil ham turizm talabining ta’sirchisidir. Turizm bozorini yaxshi o’rganish, xavas anketalarini qo’llash, davomli bozor nazorati qilish shartdir. Faqat, turizm sektoridagi loyihalarning hech bir vaqt har qaysi bir sektor loyihasi kabi oddiy bir shaklda buyurilib qo’lga olinmasligini bilish kerakdir. Shu sababli ham sektorlar orasi alternativ investitsiya loyihasi muhokamasini qilish juda qiyindir. Turizm investitsiyasi loyihalarining milliy iqtisodga bo’lgan ta’sirlari yuqori, hosil qilganlari korxona foydaliligi boshqa sektorlarga qaraganda juda kam qanoatlantiruvchi bo’lgani uchun bu loyihalarning baholanishida alternativ loyihalar asosiy o’rinni egallaydi va munosib ko’rilgan va loyihalarning rag’batlantirish tadbirlaridan keraklicha foydalanishlari asos qilib olinadi. Rivojlanayotgan mamlakatlar uchun jismoniy rejalashtirish ishlarining bir butunlik ichida yuritilishida hisoblanmaydigan foydalar bo’lmoqdadir. Turizmda investitsiya loyihalarini moliyalashtirish manbalari turizm investitsiya loyihalarida bajarila olishning tekshirilishi uchun, oldin investitsiya loyihasining ruyobga chiqarilishi tahlil qilinadi. Undan keyin, rivojlantirish ishlarining yuzaga chiqargani natijalar, ma’lum kriteriyalar jihatidan mezonlashtirish tahlili tobe tutiladi. Shunday qilib, investitsiya loyihalarining moliyalashtirilishitugatilgan loyihalarning tadbiq qilish
sohasig qo’yilish yoki qo’yilmasligi qaror qilinadi, investitsiya alternativlaridan qaysisining yoki qaysilarining tanlanishida makro va mikro iqtisodiy yo’nalishidan manfaatli bo’lishi aniqlangan bo’ladi. Loyihani moliyalashtirish operatsiyasining ob’ektiv bir ko’z bilan va ma’lum mezonlarga asoslanib yuritilishi, beriladigan qarorning to’g’riligi va manba ta’minlanishida eng samarali sohalarning belgilanishi majburiydir. Shunday ekan loyihani tayyorlagan kishi yoki gurux mavzuga odatlanganligi sababida qilingan xatolarni aynan qabul qilish va yangilash orzusida bo’ladi. Shu sababli, investitsiya loyihalarini moliyalashtiradigan kishi yoki gurux bilan tayyorlangan kishi yoki guruxning farqli bo’lishi mavzusi ustida talabchanlik bilan yoritilishi kerak, har qancha turizmda baza yaratish, valyuta kirimini yaratish kabi funktsiyalarga sohib bo’lsa ham bu hususiyatlar turizm sohasida qilinadigan har qanday investitsiyaning munosib bo’lish yoki bo’lmasligini qaror bera olish uchun etarlisoliqlar emasdir. Shu sababli turizm investitsiya loyihalarining hosil qiladigani foydalar bilan keltiradigani tannarxlarning qiyoslanish yo’liga ketilishi kerak. Xususan, industriya loyihalarining moliyalashtirilishida qo’llanilgan uslublar, turizm investitsiyasi loyihalarini moliyalashtirish uchun ham joriy qilinadi. Turizmda investitsiya loyihalarining moliyalashtirilishi uchun oldin bozor izlanishlari aniqlangan bo’lishi, to’liqliq nisbatlari bila loyihada qo’llaniladigan narxlarning sog’lom va ishonchli soliqlarga tayanib tayanmasligi nazorat qilinishi kerak. Turizmda investitsiya loyihalari, ma’lum bir tovar yoki xizmat ishlab chiqarilishga ajratilishi, ko’zlangan manbalarning iqtisodiy va moliyaviy tomondan avantajl bir ta’minlanish bo’lish bo’lmasligini ko’rsatishi yuzasidan ro’yobga
|
| |
