S tursunboyev jahon teatri




Download 9,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/134
Sana27.09.2024
Hajmi9,43 Mb.
#272697
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   134
Bog'liq
Jahon tetri tarixi

Pol Skofild 
(1922) 60—70-yillar ingliz teatrining markaziy siy- 
mosi, san’atida yangi g ‘oya va yangi o ‘yin uslubi to ‘la nam oyon 
topgan aktyordir. Uning ko'plab ijodiy yutuqlari Piter Bruk (1925) 
ning rejissyorlik izlanishlari bilan b o g iiq . U lam ing ijodiy d o ‘stligi
1946-yili boshlangan. 0 ‘sha yili Bruk «Xotira teatri»da Shekspir­
ning «Sevgining behuda talvasasi» komediyasini q o ‘yadi, Skofild 
unda ispan yigiti D on Armado rolini o'ynaydi. Bir yil o'tgach, 
Bruk talqin etgan «Romeo va Julyetta» spektaklida M erkutsio, 
1955-yili esa «Ham let»da H am let rollarini o'ynaydi. H am let siy- 
m osida vijdon qiynog'idagi zam onaviy ziyolining dardu shijoati aks 
ettirilgandek edi. H am let — Skofild «alamzada yoshlar» avlodini 
xayolga keltiruvchi behalovat insoniy timsol tarzida ijro etildi. 
«Zamonaviy dram aturgiya,-deydi Skofild, — obrazga shunday yo'l 
ochib 
berdiki, 
natijada, 
shekspirona 
haqiqat 
ham
bizning 
haqiqatim izga aylandi».
Piter Bruk va Pol Skofild XX asrning fojiali ziddiyatlarini fal­
safiy anglash orqali «Qirol Lir* (1962) tragediyasi olamiga kirib 
keldilar. Rejissor sahnada «O rzu-um idlar so'ngan xudosiz olam»— 
fojiona tutqunlik olam ini gavdalantirdi. Bu olam tartiboti shunday 
beburd va shafqatsizki, inson zoti unda biror narsani o'zgartirishga 
qodir emas. M azkur olam bexosiyat nur bilan qoplangan hadsiz 
hilqat qo'ynida yo'qlikka singib ketuvchi olam tarzida nam oyon 
bo'ladi.
Bruk odam lar va narsalam i asl holida ko'rsatish niyatida vo- 
qeani qadim zam onga ko'chiradi. Spektaklda sahro uzra kechmish 
b o 'ro n yasama chaqm oq chaqini, baraban gum burlari orqali emas, 
balki odam larning izg'irin dahshati bilan beom on olishuvlari, 
muzga aylangan vujudlarining titroqlari orqali ifoda etildi.
Bruk butun d iq q at-e’tiborini qahram onlam ing aybu gunohi va 
buning intiqom li qaytimiga qaratgan edi. Bruk qahram ontii qurshab 
olgan odam lar haqida, adolatsiz va bem u ru w at jam iyatda inson- 
ning ruhiy asoratga tushishi haqida so 'z ochadi. Lir — Skofild 
sahroyilar kabi yuzi qu'yosh taftida pishgan, diydasi qattiq, jism an 
b aquw at qariya va butun borlig'i bilan shafqatsiz, beboshlik ola- 
mining kishisi edi. U katta qizlarining m ehr-shafqatiga ishongani 
uchun taxtdan voz kechmaydi; u hayot dan charchab, to'yib bo'lgan 
va endi befayz, g 'a d d o r olam dan o 'zini olib qochishni istardi. Le­
kin, bir xomxayollikka yo'l qo'yadi; ko'ngliga urgan olam ni tark 
etish m um kin, lekin bu olam dan qochib qutilib bo'lm as, u ya- 
shagan jam iyat qotillaru qurbonlar olam i bo'lib chiqadi.
250


Piter Bruk — Angliyaning nomi chet ellarda keng m a’lum rejis- 
sorlaridan 
biri. 
1970-yili 
uning boshchiligida 
Parijda teatr 
tadqiqotchiligi Xalqaro Markazi tashkil topadi. Bruk Parijga kelib, 
turli m am lakatlar aktyorlari ko‘rigini o ‘tkazadi va shu bahonada si- 
yqa andozalardan holi, erkin ijod qilishga qodir malakali aktyorlar 
tarkibida kichik truppa tuzadi: U teatr tadqiqotchiligi zimmasiga 
yer yuzida yashovchi har bir insonga tushunarli teatr shakllarini 
tiklash vazifasini qo'ygan edi. U teatrni yangilash vositalarini izlab, 
xalq tom osha shakllariga murojaat etadi. O vro'po va Sharq teatri­
ning qadimgi a n ’analarini tiklaydi. 1991-yili Piter Bruk 0 ‘zbe- 
kistonda 
bo'lganida 
Qashqadaryo 
«Muloqot* 
studiyasining 
«Jononga bordim bir kecha* (H am zaning «Kim to ‘g‘ri?» asari 
asosida) spektaklini ko‘rib, uning xalq qiziqchilik teatri a n ’analariga 
asoslanganligiga yuqori baho berdi va P. Bruk tashabbusi bilan 
m azkur asar o ‘sha yili «Avinon festivalida* namoyish etildi.
Piter Bruk aktyor bilan tom oshabin orasidagi to'rtinchi devorni 
yo'qqa chiqaruvchi vositalarni aktyomi ichki zo'riqishlardan xalos 
etish yo'llarini izlaydi. Shekspirning «Afinalik Timon* (1974), «Har 
narsaning m e’yori yaxshi* (1978), 
1985-yili yaratilib, so'ng 
Toshkentda namoyish etilgan 7 soatlik «Mahobhorat* spek- 
takilarida Piter Bruk teatrning ifoda imkonlari naqadar kengligini 
namoyish etish maqsadlarini olg‘a surgan edi.
T R i

Download 9,43 Mb.
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   134




Download 9,43 Mb.
Pdf ko'rish