«Ko‘z ochirmas tushlar* (1902) trilogiyalari,
«Bo'ro» (1907) xonaki dramasi shu ruhdagi asarlar b o iib , ularda
inson boshiga tushadigan ko'rgiliklar tush misol mudhish hodisa
tarzida ifodalangan. Strindberg mazkur asarlarda insonning ichki
olamiga, uning ruhiy og'riqlari, ma'naviyatiga nigoh tashlashga uri-
nadi. U larda afsoniy ezgulikka yot qonun va tartibotdan aziyat
chekkan qahram onlar real borliqdan qochib, o ‘zlarini hayolot va
o ‘zga olam og‘ushiga uradilar.
Strindberg o'zining so‘nggi asarlarida inson qismatining
om onatligi, o'zining o ‘ziga bog‘liq emasligi g'oyalarini olg‘a surish
bilan XIX asrning oxiri va XX asr davrining fojiali ruhini ifoda etdi.
M uam m oli psixologik dram a ustasi Strindberg Shvetsiyaning
ko'pgina realist adiblari ijodiga ta 's ir ko'rsatdi va XX asrda ijod
qilgan ekspressionizm va syurrealizm yo'nalishlari namoyandalari
uchun tayanchli o ‘tm ishdosh ijodkor bo'lib qoldi.
NAZORAT SAVOLLARI 1. G enrik Ibsen norveg milliy teatri va dramaturgiyasi va ayni
zam onda O vro'po teatrida yangi dram a turining asoschisi ekani;
oilaviy voqea orqali ijtimoiy m uam m olarning tadqiq etilishi Ibsen
dramasining m uhim xususiyati ekani.
2. «Qo'g‘irchoq uy» asarida nega N o 'ra eri Xelmerni va uyini
tark etadi? Nega m uallif obrazni shu taxlitda talqin etgan? «Arvoh-
lar» nega yorqin ko'ringan psixologik dram a, deya ta ’riflanadi,
shuni sharhlay olasizmi? U nda Osvaldning o'lim i nimani anglatadi?
3. Stringberg dramaturgiyasi xususiyatlari haqida nima deya
olasiz? Sved dramaturgiyasida Stringberg pyesalarining ahamiyati
nim adan iborat?
ITALIYA TEATRI Milliy ozodlik harakati avj olgan XVIII asrning oxirlari qah-
ram onona-rom antik ruhdagi san ’atni talab etardi. Buning uchun
rom antik aktyor zarur edi. Shunday yangi toifali aktyorni tarbiyalab
yetishtirish vazifasini atoqli italyan teatr arbobi Gustavo M odena
(1803— 1861) o 'z zimmasiga oldi. U ulug'vor g'oyalar bilan ^
sug'orilgan chin insoniy san’at uchun kurashdi. Italyan sahnasining
ulug' san ’atkorlari — Ernesto Rossi, Tom m azo Salvini shu mak-
tabning munosib sohiblari edilar. Yangi tarixiy sharoitda bu maktab
171
a n ’analarini daho san’atkor Eleonora Duze davom ettirdi va rivoj-
lantirdi.
