o'tkirligi, obrazlarning teran va badiiy ifoda shakllarining o'ziga
xosligi bilan ajralib turadi.
Norveg dram aturglaridan Ibsen, B yom
son, shved dram aturgi Strindberg singari yetuk qalam sohiblari ja-
ho n dramaturgiyasining eng ilg‘o r a n ’analariga suyanib, m udom
boy Skandinaviya dramaturgiyasini yaratdilar, ular bu bilan jahon
dramaturgiyasini yangi bosqichga olib chiqdilar.
Skandinaviya
dramaturgiyasi, birinchi galda Norvegiya dram a
turgiyasi, G ‘arbiy O vro'poning yirik m am lakatlarida dram a adabi-
yotining g‘oyaviy va badiiy darajasi pasaya boshlagan paytda gullash
bosqichiga kiradi. Bu Skandinaviya m am lakatlari tarixiy taraqqiyo-
tining o ‘ziga xos xususiyatlari bilan belgilanardi. Bu m am lakatlarda
iqtisodiy
tizim ning qayta qurilishi, sanoat va kapitalistik m unosa-
batlam ing jadallik bilan ravnaq topishi san ’ati ham gullab —
yashnashiga olib keladi.
Norveg dramaturgiyasi milliy ozodlik harakati ta 'sirid a milliy
norveg teatrini yaratish yo‘lida olib borilgan kurash natijasida 1840
yillam ing oxiridan rivojlanish pallasiga kiradi. Ibsen va Byom son
o'zlarining ilk rom antik pyesalari bilan shu davrda maydonga chiqa
boshlaydilar.
Norveg realistik san’atiga xos ijtimoiy — tanqidiy o ‘tkirlik,
m a’naviy komillik tam oyillariga G enrik
Ibsen ijodida ayniqsa
yaqqol nam oyon b o ‘ldi. Ibsen zamonaviy hayotdan o ‘zini olib
qochm ay, balki uning aniq m anzarasini chizish asosida fojiona
m ushkilotlarga to 'la , m udom ko'lam dor realistik dram alar yaratdi.
Ibsenning XIX asr oxiri — XX asr boshlarida jahon dramaturgiyasi
va teatriga qo'shgan ulkan hissasi uning odatiy tasvir doirasida
keng qam rovli realistik dram a turini yaratishi bilan belgilandi.
Ibsen pyesalari norveg dramaturgiyasining jah o n dram aturgi-
yasiga q o ‘shilgan eng ulkan hissasi b o ‘lsa-da, lekin Ibsen O vro'po
m iqyosida tanilgan yagona norveg dramaturgi em as edi.
Shuning-
dek, B.Byornsonning ijodi ham O vro'poda keng tarqalgandi. M a
salan, uning «Sinish» (1874) pyesasi O vro'po sahnalariga ijtimoiy
mavzuning kirib kelishiga yo'l ochib berdi.
Shvetsiya realistik dramaturgiyasi ham XIX asrning ikkinchi
yarm idan taraqqiy eta boshlaydi. O 'tk ir iste’dod sohibi va beorom
ijodkor Avgust Strindberg bu davr shved adabiyotining eng yirik
nam oyandasi sifatida ko'rindi. U oltmishga
yaqin pyesa yozgan
bo'lib,
yaxliticha
realizmga
asoslangan
holda
turli
badiiy
yo'nalishlarda ijod qildi.
D ram aturgiyaning rivojlanishi teatrning ravnaq topishiga ta ’sir
etm ay qolm adi. Ibsen va Byom son ijodlari Norvegiya sahna san ’ati
164
shakllanishiga zamin bo‘lib xizmat qilgan dramaturglargina emas
edi. U lar teatrda realistik nuqtayi nazarlarni tasdiqlashda bevosita
ishtirok etgan teatr arboblari ham edi. XIX asrning so'nggi o ‘n yil-
liklarida shved madaniyatining o ‘sishi bilan bir qatorda shved teatri
ham Strindberg ijodi bilan bog'liq holda tez rivojlanish yo'liga
kiradi.
