98
Yechish:
115
S
ming so„m,
1
T
yil,
%.
15
i
a)
100
15
,
1
/
115
15
,
0
1
/
115
P
ming so„m,
b)
46
,
88
3
,
1
/
115
2
15
,
0
1
/
115
P
ming so„m,
v)
875
,
71
6
,
1
/
115
4
15
,
0
1
/
115
P
ming so„m.
Joriy qiymat vaqtning boshlang„ich momentida
hisoblanganligi uchun,
go„yo u vaqtga bog„liq emasdek tuyuladi.
T
i
S
P
1
formuladan
P
ning
T
ga bog„liq ekanligi ko„rinib turibdi. Darhaqiqat, joriy qiymat
vaqtga bog„liq bo„lgan
S
jamg„arma, ya‟ni
)
(
T
S
S
uchun hisoblanadi.
Yuqoridagi formulani quyidagicha yozish mumkin:
T
i
T
S
T
P
1
)
(
)
(
.
Agar
,
1
)
(
T
S
ya‟ni vaqtning ixtiyoriy qiymatida birlik jamg„armadan
iborat bo„lsa, u holda joriy qiymat diskont ko„paytuvchi bilan bir xil bo„ladi.
)
(
1
1
)
(
T
P
T
i
T
Vaqtning ixtiyoriy momentidagi joriy qiymat va jamg„arma orasidagi bog„lanishni
quyidagicha yozish mumkin:
)
(
)
(
)
(
T
T
S
T
P
S
jamg„armaning fiksirlangan qiymatida joriy qiymat
T
ning o„sishi
bilan
kamayadi. Haqiqatan,
investitsiya muddati ortsa, zarur bo„lgan jamg„armani
yig„ish uchun mablag„ (kapital) kamayadi.
)
(
T
P
P
ning grafigi 2-rasmda
ko„rsatilgan.
2-rasm
Joriy qiymat (joriy narx) moliyaviy muammolarni tahlil qilishda muhim o„rin
egallaydi. Bunday muammolar, masalan, naqd pul bilan to„lash
kerakmi yoki
kredit olish kerakmi? – degan muqobillar orasida vujudga keladi.
8-misol
. Investor 5 mln. pul birligidagi naqd pulga yoki bir yildan so„ng 5
mln. 400 ming p.b.ga kvartira sotib olishi mumkin. Agar investor hisobida bankda
T
S
99
5 mln. p.b.dan kam bo„lmagan pul bo„lsa va bank yiliga 7% to„lasa, u holda qaysi
muqobil afzal bo„ladi?
Yechish: 5 mln. so„m va 5 mln. 400 ming so„mlar vaqtning turli
momentlariga bog„liq bo„lganligi uchun ularni biz taqqoslay olmaymiz. Ammo yil
oxirida 5 mln. 400 ming p.b. so„mni olish uchun
yil boshida bankka
5046730
07
,
1
/
5400000
P
p.b. qo„yish kerak.
Shunday qilib, joriy qiymat naqd to„lanadigan qiymatdan katta, ya‟ni
.
5000000
5046730
Demak, bunday holda naqd pul to„lab kvartirani olish afzal ekan.
Bularni
taqqoslash foiz stavkasiga bog„liq. Agar bank 7% dan emas, balki 9% dan
to„laganda edi,
4954130
09
,
1
/
5400000
P
p.b bo„lardi.
Bu holda kvartirani bir
yildan so„ng olish kerak bo„ladi.
Agar berilgan muddat ichida operatsiyalar oddiy foiz bo„yicha bir necha
marta o„zgaruvchi stavkalar bilan amalga oshirilsa, u holda jamg„arilgan umumiy
mablag„
)
1
(
...
)
1
(
)
1
(
2
2
1
1
i
i
i
T
i
T
i
T
P
S
formula bo„yicha hisoblanadi, bu
yerda
i
i
“stavkalar”,
i
T
ssuda muddatlari
i
i
i
D
Y
D
T
;
(
ssuda
kunlarining soni,
360
Y
yoki
).
365
Y
Agar ustama foizning muddatlari va vaqt bo„yicha foiz stavkalar
o„zgarmasa, u holda
,
)
1
(
m
Ti
P
S
bu yerda
m
pul tushimining takrorlanishlar
soni.
