Sh. A. Saipnazarov biznes matematika




Download 3,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/73
Sana11.07.2024
Hajmi3,82 Mb.
#267361
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   73
Bog'liq
Biznes matematika

 
Aniq va oddiy foizlar 
Biz yuqorida ko„rgan barcha misollarda investirlash muddati yillarda, 
oylarda va h.k. ifodalandi. Bu muddatlar birinchi va oxirgi kunlarning kalendardagi 
sanalari orqali berilishi mumkin. Bunday holda (8.1) oddiy foiz formulasidan 
foydalanish uchun muddat sifatida ssudalar kunining sonini yildagi kunlar soniga 
nisbatini olish lozim, ya‟ni
soni
kunlar
yildagi
soni
kunining
ssudalar
muddat
yildagi

yoki
Y
D
T

Bunga asoslangan holda hisoblashlarning turli variantlari mavjud.
Yildagi kunlar soni
)
(
Y
360 ga teng deb olinsa, bunday holda oddiy 
foizlar, agar 365 deb olinsa, u holda aniq foizlar deb yuritiladi, ya‟ni
,
360
D
T
odat

,
365
D
T
aniq

,
365
360
D
D

demak,
.
aniq
odat
T
T

Bundan tashqari investirlash muddati uchun kunlar sonini aniqlashning yana 
ikkita usuli mavjud. Ko„rsatilgan muddatda aniq kunlar sonini hisoblash keng
tarqalgan bo„lib, yildagi har bir kunning tartib nomerini berilgan (Ilova 1) jadval 
yordamida hisoblash mumkin. Kabisa yili uchun har bir kun nomeriga 29 fevraldan 
so„ng 1 qo„shiladi. 
1
d
va 
2
d
sanalarga mos yildagi kunlar nomerini 
)
(
1
d
N
va 
)
(
2
d
N
hamda ikkita sanalar orasidagi kunlar soni
)
(
)
(
1
2
d
N
d
N
D


(oddiy yil uchun) 


97 
1
)
(
)
(
1
2



d
N
d
N
D
(kabisa yili uchun, agar 29 fevral sanalar orasiga 
tushsa) formulalar yordamida hisoblanadi. 
5-misol
. 13 fevral va 7 aprel orasidagi aniq kunlar soni topilsin (oddiy yil 
uchun). 
Yechish: (Ilova.1) jadvaldan 13 fevralga 44-kun, 7 aprelga 97-mos keladi. 
U holda, bu sanalar orasidagi kunlar soni 
97 – 44 

53 kun. 
Bundan tashqari sanalar orasidagi kunlar sonining taqribiy qiymatini 
aniqlash usuli ham mavjud. Bunda har bir oy 30 kun deb hisoblanadi. 
6-misol
. 5 mart va 28 sentyabr orasidagi taqribiy kunlar soni topilsin. 
Yechish: Darhaqiqat, bu sanalar orasida 6 oy bo„lib (5 martdan 5 
sentyabrgacha), yana 23 kun qolyapti. Ravshanki, berilgan sanalar orasidagi 
kunlar soni 
203
23
)
30
6
(



ga teng. 
Demak, aniq va oddiy foizlarni hamda investirlash muddati uchun aniq va 
taqribiy kunlar sonini hisobga olib, oddiy foizlarni hisoblashning quyidagi to„rtta 
usulini hosil qilamiz:
1.
Aniq kunlar sonidagi oddiy foizlar. 
2.
Aniq kunlar sonidagi aniq foizlar. 
3.
Taqribiy kunlar sonidagi oddiy foizlar. 
4.
Taqribiy kunlar sonidagi aniq foizlar. 
Birinchi usul bank faoliyatida eng ko„p qo„llaniladi, ikkinchi va uchinchi usullar 
undan kamroq qo„llaniladi, to„rtinchi usuldan deyarli foydalanilmaydi. 

Download 3,82 Mb.
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   73




Download 3,82 Mb.
Pdf ko'rish