Shudgor qilish muddatlari

41 
Dalalarni juda loyli yoki o‘ta quruq, hamda muzlagan tuproq 
sharoitida shudgorlash yirik kesaklar paydo bo‘lishiga olib keladi.
Bundan tashqari yuqori namlikdagi tuproqli dalada 
shudgorlash ishlarini bajarish haydalma qatlam ostida qattiq 
qatlam hosil bo‘lishiga sababchi bo‘ladi va bu o‘simliklarning 
rivojlanishiga salbiy ta’sir etadi.
Qishki va bahorgi yog‘in miqdori juda kam (80-100 mm), 
shamol ko‘p bo‘lgan tumanlarda shudgorlash bilan bir vaqtda 
boronalash ishlarini bajarish namlik yo‘qolishini kamaytiradi va 
ekish ishlarini erta bajarilishiga yordamlashadi.
1.2.5.3. Shudgorlash chuqurligi 
Shudgorlash chuqurligi unumdor qatlam qalinligi, tuproq 
tuzilishi, begona o‘tlar bilan zararlanganlik darajasi va iqlim 
sharoitiga qarab turlicha bo‘lishi mumkin. Faqatgina barcha 
omillarni hisobga olgan holda bajarilgan shudgorlash ishlari 
kutilgan texnik va iqtisodiy natijani berishi mumkin.
Ilg‘or tajribalarga suyangan holda quyidagi tabaqalangan 
chuqurlikda shudgorlash tavsiya etiladi:
–
shimoliy va o‘rta iqlim hududidagi qo‘ng‘ir tusli va o‘t-
loqi tuproqlarda va tog‘ oldi zonasidagi tuproqlarda shudgorlash 
chuqurligi 30 sm;
–
yetarli qatlamli och tusli tuproqlar va janubiy zonadagi 
tuproqlar sharoitida haydov chuqurligi 35-40 sm;
–
eskidan o‘zlashtirilgan och rangli soz tuproqlar sharoitida 
yer osti sizot suvlari sathi yer yuzasiga yaqin bo‘lganda, haydov 
chuqurligi 20-30 sm va chuqur yumshatish 40 sm gacha;
–
o‘tloqi, sho‘rlangan yuza qatlamida gipslashgan qatlami 
mavjud og‘ir tarkibli tuproqlarda chuqur yumshatish 40-50 sm va 
haydov 25-30 sm;
–
sayoz qatlamli asosida qum shag‘al bo‘lgan tuproq 

42 
sharoitida shudgorlashni shunday o‘tkazish kerakki, pastki 
qatlamdagi qum va shag‘al yuzaga chiqmasligi lozim bo‘ladi.
Shudgorlash ishlari natijasida hosil bo‘ladigan chuqurliklar 
tekislanishi kerak.
Shuningdek, shudgorlash: 
–
tipik va och rangli bo‘z tuproqda, shuningdek o‘tloq va 
boshqa tuproqlarda va tog‘ oldi tumanlarda – 30 sm 
chuqurlikda;
–
eskidan ishlanib kelinadigan, yer osti suvlari yaqin bo‘lgan 
och bo‘z tuproqlarda – 20-30 sm chuqurlikda; 
–
birinchi yarim metrida gipsli qatlamlarga ega bo‘lgan, 
sho‘rlangan o‘tloq yerlarda, og‘ir, o‘ta zichlashgan 
haydalma qatlam ostidagi tuproqda 40-50 sm gacha 
yumshatish va 25-30 sm chuqurlikda o‘tkaziladi.
Kuzgi shudgorlashdan keyin yer tekislash ishlari amalga 
oshiriladi.
Yer tekislash ishlari ekin maydonining notekisligi va 
bajariladigan tekislash ishlarining hajmiga qarab rejalashtiriladi.
Keyingi yillarda sug‘orma dehqonchilik qilinadigan 
davlatlarda yer tekislashda lazerli moslamalarni qo‘llashga katta 
e’tibor qa- ratilmoqda.

Download 13,74 Mb.