367
2 fraksiyani -
3
2
3
2
2
2
10000
6
1
100
c
d
n
V
V
(2)
3 fraksiyani -
3
3
3
3
3
3
10000
6
1
100
c
d
n
V
V
…
n fraksiyani -
3
3
10000
6
1
100
n
n
n
n
c
d
n
V
V
bu erda:
3
6
1
d
- d-diametrli bitta zarrachaning hajmi;
s – muayyan fraksiyadagi sement zarrachalarning soni.
Har bir fraksiyadagi zarrachalar sonini aniqlaymiz:
3
1
3
1
1
6
1
10000
100
d
n
V
C
;
3
2
3
2
2
6
1
10000
100
d
n
V
C
;
3
3
3
3
3
6
1
10000
100
d
n
V
C
….;
3
3
6
1
10000
100
n
n
n
d
n
V
C
. (3)
(2) formuladagi S, S
1
, S
2
- S
3
(3) formuladagi S bilan almashtirsak, olamiz
2
3
2
2
3
2
2
2
1
3
1
1
3
2
3
3
...
100
10000
6
10000
6
n
n
ур
ур
d
d
nn
d
d
n
d
d
n
V
d
d
V
,
yana qisqartirilgan holda:
n
ур
d
nn
d
n
d
n
d
...
100
1
1
2
2
1
1
,
n
n
ур
d
n
d
n
d
n
d
...
100
2
2
1
1
(4)
Sement zarrachalari bilan qoplangan sirt har
hil fraksiyalar qoplagan
sirtlarni umumiy sirtlardan iboratdir. Har bir fraksiyalar bilan qoplangan sirtlarni
f
1
, f
2
, f
3
… f
n
, ularni yig‘indisini – F deb belgilaymiz.
1
2
1
1
60
sin
4
c
d
f
o
368
2
2
2
2
60
sin
4
c
d
f
o
o
ур
o
n
n
n
с
d
c
d
c
d
c
d
f
f
f
F
60
sin
4
60
sin
...
4
...
2
2
2
2
2
1
2
1
2
1
(5)
bu erda s – shartli sementni zarrachalar soni.
Qisqartirilgan ko‘rinishda formula quyidagicha bo‘ladi:
2
2
2
2
2
1
2
2
1
1
2
...
n
n
ур
d
c
d
c
d
c
d
c
cd
(6)
Shartli va qo‘llanadigan sementlarni og‘irligi bir hil bo‘lgani uchun birinchi
zarrachalarni sonini quyidagi formula orqali ifodalash mumkin:
3
3
6
1
10000
ур
d
V
C
(7)
4-§ Asbestni titish jarayoni
Yuqorida aytib o‘tganimizdek asbest tolasimon tabiiy modda bo‘lib, juda
ham mayda, o‘lchami har xil, bir-biri bilan bog‘langan
tolachalardan tuzilgan
bo‘ladi. U sement bilan yaxshi aralashishi uchun tolalar titkilab ajratilgan
bo‘lishi kerak. Bunda asosan xo‘l va quruq usuldan foydalaniladi. Bunda ishlov
berish ikki bosqiichda olib boriladi. Birinchisida - tolachalar orasidagi o‘zaro
bog‘lanishni kamaytirish uchun avval begunlarda ezg‘ilanadi,
keyin ularni
ajratish uchun gollendorda yoki gidrotitqichda titkilanadi.
Asbest tolalarida mitti darzlar bo‘ladi. Agar biz tolachalarni begunlarda
ezg‘ilasak ularning soni ko‘payadi, xo‘l usulda ezilganda mana shu darzlarga
suv kiradi va ularga ta’sir etib, ularning o‘lchamini kattalashtiradi.
Suvning
tolachalarga bo‘lgan ta’siri ularning o‘zaro bog‘lanishini yana ham kamaytiradi
va agar suvning tarkibida qo‘shimcha moddalar bo‘lsa, sirt aktiv moddalar,
Ca(OH)
2
va boshqalar begunda ishlov berish vaqtini qisqartiradi. Ho‘l
usulda
asbest tolasiga ikki xil ishlov beriladi:
1) fizik-kimyoviy usul - ya’ni suvning ta’siri;
2) mexanik ta’sir etish - begunda ezg‘ilash.
369
Tolaga mexanik ta’sir ko‘rsatilganda u nafakat titkilanadi,
balki uziladi,
ya’ni o‘lchami kichiklashadi. Umuman xo‘l usulda asbest tolasiga ishlov
berilganda:
1. Sim to‘rlari bor silindrlar: asbest-sement aralashmasini ko‘proq ushlab
qoladi, demak chiqindi sifatida suv bilan birga chiqib ketayotgan asbest va
sementning miqdori kamayadi.
2. Mahsulotning mexanik xossalari oshadi.
3. Xom ashyo miqdori tejaladi.
4. Xom ashyo aralashmasiga ishlov berilayotgan xonada chang bo‘lmaydi.
5. Buyumlarda bo‘shliqlarni ko‘p bo‘lishi ularning xajmi og‘irligini
oshishiga olib keladi.
Quruq usul o‘rniga ho‘l usuldan foydalanilganda 6
% xom
ashyo
tejabqolinadi,
buyumlarning
mexanik
mustahkamligi
10
%oshadi,suv
yutishqobiliyati 2,5
% ortadi. Asbest begunga (54-rasm) solingandan so‘ng
begunning temir toshlari aylana boshlagach suv purkovchi quvurchalari orqali
I kg asbestga 0,5-0.6 litr miqdorda suv yuboriladi. Agar suvning miqdori ko‘p
bo‘lsa, begunning temir toshlari sirg‘ana boshlaydi va asbest ko‘p eziladi,
natijada tosh oldida yig‘ilib qolgan asbestishlanmay qoladi.
