• Süveyş ka na lında hər əkət
  • Be/omor Baltik kanalı
  • Korinf kanalı
  • Panama kanalı
  • T texniki kolleci




    Download 3,83 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet15/89
    Sana19.11.2023
    Hajmi3,83 Mb.
    #101194
    TuriMühazirə
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   89
    Bog'liq
    VNS-mühazirə

    KANALLAR.
    Su kanalı (lat. canalis - boru, navalça) - su ilə doldurulmuş süni 
    yaradılmış məcradır. Su kanalının əsas iki növii vardır: İrriqasiya, bu kanal suyun 
    gətirilməsi və aparılmasına xidmət edir; Nəqliyyat, bu kanallar n əqliyyat funksiyasını, 
    məsələn yüklərin və adamların daşınmasını yerinə yetirirlər. Çox vaxt kanallar hər iki 
    vəzifəni yerinə yetiriıiər.
    Funksional təyinatına görə kanallar gəmi tizən, suvarma, su təminatı, qurutma 
    kimi növlərə bölünürlər. Kanallar iki təbii su hövzəsini, eyni su hövzəsinin müxtəlif 
    nöqtələrini və təbii sututarı təyinat məntəqəsi ilə birləşdirə bilərlər. 
    1869-cu ildə 10 illik zəhmətdən sonra
     Süveyş ka na lında hər əkət açıldı. Bu kanal 
    Avropadan Hind okeanının limanlarına olan yolu xeyli qısaltdı.  Siiveyş kanalı Sinay 
    yarımadasının qərbindən keçir, uzunluğu 163 km dir. Kanal Misird ə Aralıq dənizinin 
    Port Səid limanı ilə Qırmızı dənizin Süveyş limanlarını birləşdirir.
    1914 cü ildə 34 illik tikintidən sonra Atlantik və Sakit okeanlannın limanları 
    arasında yolu qısaldan Panama kanalının tikintisi qurtardı. Baltik d ənizindən Şimal 
    dənizinə (Kil kanalı), Egey d ənizindən Aralıq dənizinə (Korinf kanalı) və s. kanallar 
    tikildi.
    Birləşdirilən su hövzələrində suyun səviyyəsi eyni olmadıqda kanallar pilləkən 
    şəklində tikilir. Hər pillənin sonlaruıda slüzlər qoyulur. Şlüz dedikdə hər iki tərəfində su 
    keçirməyən qapılar qoyulmuş kamera başa düşiilür. Qapılar gəmiləri şlüziin kamerasına 
    buraxmaq üçündürlər. Növbə ilə gah aşağı, gah da yuxarı qapılan açmaqla (birləşmiş 
    qablar prinsipinə görə) kamerada suyun səviyyəsini uyğun olaraq aşağı və ya yuxarı 
    pillənin səviyyəsi ilə eyniləşdiririər. 
    Be/omor Baltik kanalı Ağ dənizlə Oneqa gölünü birləşdirir. 1931-1933 ci illərdə 
    tikilmişdir. Uzunluğu 227 km, şlüzlərinin sayı 19 - dur. 
    Volqa - Don kanalı Volqa çayını Don çayı ilə onların maksimal yaxınlaşdığı yerdə 
    Volqoqrad şəhəri yaxınlığında birləşdirir. Ümumi uzunluğu 101 km, dərinliyi 3,5 m - 
    dən çoxdur.
    Korinf kanalı Yunanıstanda Egey dənizini İon dənizi ilə birləşdirir. Kanal Korinf 
    bərzəxində qazılmışdır. Uzunluğu 6 km, eni 24 m, dərinliyi 8 m - dir. Kanalın təbii 
    divarlarının hündürlüyü 75 m - ə çatır. 


    Panama kanalı Sakit okeanın Panama körfəzini Karib dənizi və Atlantik okeanı ilə 
    birləşdirir. Panama bərzəxində Panama dövlətinin ərazisində yerləşir. Uzunluğu 81.6 
    km - dir. Bu məsafənin 65.2 km quru ərazi ilə, 16,4 km isə Panama və Limon 
    buxtalarının dibi ilə çəkilmişdir. Panama kanalının hesabına Nyu - Yorkdan San - 
    Fransiskoya qədər olan məsafə 22,5 min km - dən 9,5 min km - ə qədər qısalmışdır.
    Gəmilərin Panama kanalından keçirilm əsi losman xidməti tərəfindən yerinə 
    yetirilir. Gəminin kanaldan keçməsinin orta müddəti 9 saat, minimal müdd əti isə 4 saat 
    10 dəqiqədir. Maksimal buraxma qabiliyyəti sutkada 48 gəmidir. Kanal 1879- cu ildə 
    tikilməyə başlamış, birinci gəmi kanaldan 15 avqust 1914 - cü ildə keçmişdir. Rəsmi 
    açılış isə 12 iyun 1920 - ci ilə təsadüf cdir. 
    Kil kanalı Almaniyada Baltik və Şimal dənizlərini birləşdirir. Uzunluğu 98 km, eni 
    100 m - dən çox, dərinliyi 11 m - dir. Kanalın tikintiçi 8 ild ən çox davam etmiş və 1895 
    -ci il 20 iyunda istismara verilmişdir.

    Download 3,83 Mb.
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   89




    Download 3,83 Mb.
    Pdf ko'rish