Vahid nəqliyyat sistemi elementlərinin analizi

Download 3,83 Mb. Pdf ko'rish
bet	5/89
Sana	19.11.2023
Hajmi	3,83 Mb.
	#101194
Turi	Mühazirə

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 89

Bog'liq
VNS-mühazirə

Hərəkət tərkibi
Dartıcı vasitələr

Vahid nəqliyyat sistemi elementlərinin analizi.
Nəqliyyatın hər bir növü dörd əsas tərkıb hissədən istifadə edir. Bu yollar, terminallar,
hərəkət tərkibi və dartqı vasitələridir.Yol nəqliyyat vasitələrinin öz funksiyasını yerinə yetirdiyi
zaman hərəkət etdiyi mühitdir. Təbii yollara dənizlər, hava fəzası, çaylar, piyada cığırları aiddir.
Bu yollar təbii olduqlarına görə təbiətin bütün şıltaqlıqlarına məruz qalır və çox vaxt
yaxşılaşdırma tələb ediriər. Çaylarda mövsümi yağışların yarada biləcəyi subaşmaların qarşısını
almaq üçün nizamlanma aparılır. Onların dibinin dərinləşdirilməsi işləri görülür. Gəmiçiliyin
çayın yuxarı hissələrində də təmin edilməsi məqsədilə onların qarşısma bəııdlər vurulur.
Avtomobil yolları, kanallar, dəmir yolları, tramvay yolları, tunellər və monorels yollar süni
yollara aiddiriər. Adətən yol xərcləri ictimaiyyət tərəfindən ödənilir.
Terminal
elə məntəqədir ki, burada bir nəqliyyat şəbəkəsi qurtarır və digəri başlayır.
Limanlar adətən gəmilərin terminalı hesab olunur, lakin həqiqətdə o, qatarlar, avtomobil, hava
və boru kəməri nəqliyyatları üçün də terminal kimi qəbul olunmalıdır.
Hərəkət tərkibi
nəqliyyat sisteminin bilavasitə yük və sərnişinləri daşıyan hissəsidir. Bu
və ya digər nəqliyyat növünün səmərəliliyi istifadə olunan hərəkət tərkibiniıı çevikliyindən və
uyğunlaşma qabiliyyətindən asılıdır. Avtomobillərin uyğunlaşma qabiliyyəti dəmir yolu hərəkət
tərkibinə nisbətən daha çoxdur. Avtomobillərin yolda sərbəst hərəkət etmə imkanı onların
manevr etməsinə, bir-birini ötməsinə, marşrutdan kənara çıxmasına imkan verir. Təyyarələr və
gəmilərin öz «yolları» ilə bağlılığı daha azdır.
Dartıcı vasitələr istifadə olunan hərəkət tərkibini və ya gəmini hərəkətə gətirmək
üçündür. Hər bir nəqliyyat vasitəsinə dartıcı vasitələr gərəkdir. Hal-hazırda bııxar dartqısı
benzin, dizel, elektrik və reaktiv mühərriklərinə əvəz edilmişdir.
Hər bir nəqliyyat növündə bu göstərilən komponentlərin qarışığını tapmaq olar.
Məsələn, boru kəməri eyni zamanda həm yol, həm də nəqliyyat vasitəsi, nasos stansiyası həm
dartıcı vasitə, həm də yol hissəsi, analoji olaraq avtomobil həm nəqliyyat vasitəsi, həm də
dartıcı vasitə kimi qəbul olunur.Nəqliyyatın hər bir növü yük və sərnişinlərin daşınması üçün
uyğun nəqliyyat vasitələrinə malik olmalıdır. Bu nəqliyyat vasitələıinın konstruksiyası konkret
nəqliyyat növünün tələblərini ödəməlidir. Nəqliyyat vasitələrinin layihələndirilməsi zamanı
mühəndislərin rəhbər tutduqları əsas prinsiplər aşağıdakılardır: daha geniş xırıd bazarının əhatə

olunması; konkret yolun tələbləri; uyğun daşımaların tələbləri; erqonomik mülahizələr;
qənaətcillik.Hər bir nəqliyyat vasitəsi yüksək dəyərə malik olduğundan satış zamanı onun
dəyərinin daha rahat ödənilməsi üçiin geniş alıcı kütləsinı əhatə etməlidir.
Dəmir yollarının əksər hissəsi XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəlində tikilmişdir. O zaman
qəbul olunan ölçülər müasir hərəkət tərkibinin də ölçülərinə təsir edir. Ölçülər mümkün
olandan nə enli, nə də uzun ola bilməz. Eyni ilə hərəkət sürətləri dəbu ölçülərlə mühdudlanır.

Download 3,83 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 89

Download 3,83 Mb.

Pdf ko'rish