2.3. 0 ‘lchash aniqligi
I
lech bir o‘lchashni absolut aniq darajada amalga oshirib
bo'lmaydi. 0 ‘lchash natijasi xatolikka ega bo‘lishi muqarrar.
11 shbu xato likning qiymati o‘ lchash usuli va o‘ lchov asboblarining
nniqligiga bog‘liq bo‘lib, mazkur aniqlik qancha yuqori bo‘lsa,
xutolik shuncha kam bo‘ladi. 0 ‘lchash aniqligiga oddiy misol:
inillimetrli, ya’ni har bir bo‘limining qiymati 1 mm bo‘lgan oddiy
chizg‘ich yordamida uzunlikni 0,01 mm aniqlik bilan o ‘lchab
bo‘lmaydi.
Asosiy va qo‘shimcha xatoliklar.
Asosiy
xatolik - bu
o‘ lchash usuli va o‘lchov asboblarining xatoligi bo‘lib, bu xatolik
u lami normal qo‘llash sharoitlarida namoyon bo‘ladi.
Qo‘shimcha xatolik - o‘lchov asboblarini normal sharoitdan
chetlashgan vaziyatda ishlashi bilan bog‘liq bo‘lgan xatolik. Xona
haroratida ishlash uchun mo‘ljallangan
qurilmadan, yozda oftob
qizdirib turgan paytida yoki qishning
sovuq kunida stadionda
foydalanilsa, bu qurilma noto‘g‘ri natijalar ko‘rsatishi tabiiy hoi,
albatta.
Elektr tarmog‘i yoki batareyali tok manbayining kuchlanishi
me’yoridan past yoki son qiymati bo‘yicha doimiy bo‘lmagan
hollarda ham o‘lchash xatoliklari paydo bo‘ladi.
Qo‘shimcha xatolikka dinamik
xatolik deb yuritiladigan,
o‘lchov asboblarining inertligi tufayli va o ‘lchanayotgan kattalik
o‘ta tez o‘zgarayotgan holatlarda vujudga keladigan xatolik
ham kiradi. Masalan: ba’zi pulsotaxometrlar (yurak
qisqarishi
chastotalari - YuQCh ni o ‘lchaydigan qurilmalar) YuQCh ning
o‘rtacha arifmetik qiymatini o‘lchash uchun mo‘ljallangan va
chastotani o‘rtacha sathidan qisqa muddatli og‘ishlarini ilg‘ab
olishga qodir emas.
Asosiy va qo‘shimcha xatoliklaming
qiymatlari absolut
birliklarda ham, nisbiy birliklarda ham ifodalanishi mumkin.
